Пишуваат:
Мари Вебел – професор по историја на Универзитетот во Питсбург
Д-р Меган Калер Фримен – вирусолог и експерт за коронавируси и ентеровируси на Универзитетот во Питсбург
Луѓето со добра причина се вртат кон историското искуство со пандемиите на грип, за да се обидат да го сфатат КОВИД-19. Бидејќи, грипот и коронавирусот слично се пренесуваат – преку капки кои ги издишуваме и вдишуваме, и преку површините на кои ќе паднат.
Описот на заболените од шпански грип, кој по Првата светска војна беснееше во светот во дури три бранови, не потсети на актуелната пандемија. Сите нефармацевтски мерки, од одржување растојание до затворање на училиштата, сето ова е веќе видено во 1918. и 1919. година.
Тековните дискусии за ублажување на мерките и отворањето на некои земји, се совпаѓаат со дискусиите што тогаш се воделе помеѓу врвовите на земјите каде бил присутен грипот. Па, додека некои заговарале целосно попуштање на мерките, други со страв се присетуваат на вториот, катастрофален бран на грип кој се појавил есента во 1918. Бил многу полош од првиот.
Но, брановите евоцираат предвидливост, а КОВИД-19 е тешко да се предвиди. И покрај вредните лекции извлечени од минатотот, пандемијата со грип во 1918. не е образец за она што ќе се случи со КОВИД-19 во наредните месеци.
Како историчат и вирусолог, веруваме дека оваа споредба на двете пандемии допринесе за збрка во јавноста за тоа што да се очекува од “исправување на кривата“. Клучните разлики во социополитички контекст во 1918-19. и сега, освен во јасните виролошки разлики помеѓу грипот и SARS-CoV-2 (вирусот кој предизвикува КОВИД-19) значат дека нивните текови не се совпаѓаат. от тек не се совпаѓаат.
ПАНДЕМИЈА НА ГРИП – ПРОИЗВОД НА ТОА ВРЕМЕ
На многумина им се чини дека денешниот свет е многу поповрзан од оној по Првата светска војна, но треба да се има на ум дека воените случувања и мобилизирањето војници го олесниле ширењето на грипот. Иако потеклото на смртоносниот сој H1N1 од 1918. останува нејасно, доказите говорат дека големите миграции на војници го поттикнале неговото ширење.
Млади мажи од различни делови на светот ги напуштале своите имоти, помали и поголеми градови. Патувале, често и преку море, се собирале во илјадници цо воените кампови и заминувале во ровови. Цивилите за тоа време останувале на работните места, делејќи го просторот со војниците пристигнати од сите страни. Таква била и ситуацијата таа пролет во 1918., кога избил грипор кој подоцна ќе стане познат како шпански грип.
Ширум Европа, Африка и западна Азија војниците се мешале со цивилите. А кога ги демобилизирале, минувале низ бројни транзитни јазли до своите домови. Исклучително смртоносниот втор бран на грипот во есента 1918., се ширел линеарно долж железничките и морски патишта, за да се прошири и на периферијата. Тоа, на почетокот на 1919. предизвикало трет бран на болеста.
Конзервативната проценка вели дека грипот тогаш усмртил 50 милиони лица, пред да се повлече, веројатно поради промена во самиот вирус, но и фактот дека повеќето луѓе веќе биле изложени и развиле имунитет или починале.
Може ли да ни се случи нешто слично? Клучни разлики помеѓу двата вируса го отежнуваат планирањето на иднината на основ на она што се случило на почетокот на 20. век.
SARS-CoV-2 И ГРИПОТ СЕ БИОЛОШКИ РАЗЛИЧНИ
И новиот коронавирус и грипот имаат генетски материјал во форма на РНК: Вирусите имаат тенденција на акумулирање на многу мутации додека се множат и обично не ги проверуваат два пати копираните гени за да ја исправат грешката во текот на репликацијата. Овие мутации можат повремено да доведат со значајни промени: вирусот може да го промени видот што го заразува или клеточниот рецептор кој го користи, може да стане помалку или повеќе смртоносен или пак да се шири полесно или потешко.
Генетскиот материјал на грипот е организиран во сегментирани делови. Вирусот може да тргува со цели сегменти РНК со други вируси на грип, овозможувајќи брза еволуција. Исто така грипот има изразена сезоналност и е поактивен во зима. Соеви вируси сезонски циркулираат помеѓу северната и јужната хемисфера и притоа брзо мутираат. Поради тоа, секоја година луѓето одново се вакцинираат за да се заштитат од новите соеви.
Коронавирусите всушност ја докажуваат копираната РНК поради поправање на ненамерните грешки настанати во текот на репликацијата, а тоа ја намалува нивната релативна брзина на мутација. Од првобитниот секвенциран SARS-CoV-2 во Вухан – Кина во декември 2019 до неодамна издвоените секвенци од САД, пронајдени се само десетина мутации на 30.000 потенцијални локации во нивниот геном, и покрај тоа што вирусот го пропатува светот и низ повеќе генерации на човечки домаќини. Грипот прави 6,5 пати повеќе грешки по репликациски циклус, независно од замените на целиот сегмент на геномот.
Релативнат генетска стабилност на SARS-CoV-2 значи дека идните пикови на болеста веројатно нема да бидат поттикнати од природните промени на вирулентноста по мутацијата. Мутацијата е малку веројатно да придонесе за предвидливи “бранови“ на КОВИД-19.
НЕПРЕДВИДЛИВИ ОСЦИЛАЦИИ
Моментално е непознато дали на SARS-CoV-2 ќе влијаат годишните времиња, како кај грипот. Тој веќе успешно се шири во многу климатски услови. Намалувањето на стапката на нови случаи на зараза тешко е да се препише на временските услови – тоа се случува по различните строги нефармацевтски интервенции.
Сето тоа значи дека осцилациите во случаите на КОВИД-19 веројатно нема да бидат предвидливи. Ширењето во голема мера ќе зависи од одржувањето растојание, носењето маски и од останатите мерки на заштита на оние кои се уште не стекнале имунитет.
Нови случаи ќе се појавуваат помалку, од време на време, со избивање на повремени локални жаришта. Тие случаи нема да бидат последица на мутација или вирулентност на SARS-CoV-2, туку на постојаната изложеност на неимуните луѓе на вирусот. Идните скокови на заразеноста ќе зависи и од тоа како луѓето се однесуваат.
Ова сценарио би можело да продолжи се додека не се стекне колективен имунитет, а идеално би било кога тоа би се забрзало со вакцинација. Но, за жал, тоа може да потрае со години.
