Од што се состои загадениот воздух и што сè отровните честички може да предизвикаат во организмот? Како да се заштитиме? Која е најранливата категорија? Кои се симптомите дека нешто се случува во респираторниот тракт и организмот воопшто, како и што може да преземеме за да ја намалиме штетата? Одговори на овие прашања побаравме од проф. д-р Дејан Докиќ, пулмолог-алерголог.
„Загадениот воздух се состои од повеќе различни органски и од неоргански честички. Дел од нив се ПМ честичките, ги викаме ПМ 10, бидејќи се десет микрометри во дијаметар и се во најголем број. Има честички кои се од два и пол до пет микрометри со средна големина и има под еден микрометар, кои доаѓаат до најмалите дишни патишта т.н. алвеоли. Тие се штетни и предизвикуваат карцином на белите дробови. Покрупните честички главно се задржуваат во носот и на слузокожата од очите, како и во бронхијалното стебло и кај здрави испитаници. Сите аерозагадувачи, почнувајќи од озонот, дизел горивата… влијаат така што во слузокожата од носот, од респираторниот тракт прават едно лесно воспаление, што може кај некои да се манифестира со одредени симптоми, а други може да имаат многу лесни симптоми и да чувствуваат непријатност. Ако имаат симптоми тоа може да биде понекогаш кашлица, иритација или кивање, гребење во грлото, штипење во очите… Тоа се симптоми кои се појавуваат кај здрави луѓе кои подолго време се изложени на аерозагадување“, вели проф. д-р Докиќ, појаснувајќи дека највулнерабилни се децата, повозрасните и пациентите со хронични заболувања.
„Аерозагадувањето е причина, особено ПМ честичките, за влошување на состојбата кај пациенти со хронични респираторни болести, како што се астма, пневмонија, хронична опструктивна белодробна болест, горно-респираторни инфекции, настинки, кардиолошки заболувања, кардио-пулмонални проблеми, инфаркт, кардиомиопатии… Значи, аерозагадувањето, освен што кај здравите луѓе прави некое лесно воспаление и можеби ќе имаат некои симптоми, дефинитивно ја влошува состојбата кај пациентите со хронични заболувања, а се влошуваат и алергиите. Се смета дека аерозагадувачите делуваат и на самите алергени во таа смисла што ја потенцираат нивната агресивност, односно алергогеност врз човекот и затоа и ги влошуваат симптомите кај овие пациенти. И инфекциите се почести во овој период. Аерозагадувањето ги олеснува сите воспалителни процеси на респираторното стебло односот до белите дробови, вклучувајќи и пневмонија. Докажано е дека се зголемува бројот на рецептори на нивната површина, низ која влегува вирусот“, вели проф. д-р Докиќ.
Евидентно е дека во изминатиов период бројот на пациенти е во пораст, но, според проф. д-р Докиќ, не може со сигурност да се потврди дали тоа зголемување се должи на аерозагадувањето, кое, вели, со децении е присутно.
„Со сигурност не можам да тврдам дали овој зголемен број се должи на аерозагадувањето, кое со децении е присутно, можеби е нешто позасилено, затоа што во последните години се мери. Како ќе знаете дали има ПМ честички кога не се мереа, а бевме сведоци дека и тогаш имаше магли. Се сеќавам и пред 20 години имаше магли, па мирисаше на сулфурдиоксид, киселини некои, па штипење на очите, но никој не ги мереше. Дали сега, бидејќи се мери загадувањето и зголемена е свесноста на луѓето и многу полесно може да го поврземе со зголемената инциденца. Сега се јавуваат нови загадувачи, автомобилите со нивните издувни гасови, озонот, ПМ честичките, се користат нови средства за загревање, за продуцирање некаква енергија или за работа и функционирање на индустриските објекти… Значи, има нови типови аерозагадување, кои на друг начин делуваат на здравјето на човекот. Aерозагадувањето е штетно за пациентите со хронични болести, кај кои ќе има поголемо влошување на состојбата, но е штетно и за секој здрав човек“, појаснува проф. д-р Докиќ.
Препорака: Одете на чист воздух, не излегувајте без маска и земајте антиоксиданси!
„Прво треба да се преземат системски мерки. Најавени се мерки, ги поздравувам сите институции со мерките кои сакаат да ги направат. Секоја мерка е подобра од никаква мерка. Но народот не смее веднаш да очекува резултат, тоа е процес за намалување на аерозагадувањето. Значи, треба да помине време, предвидените мерки да почнат да делуваат. Она што можат граѓаните сами да направат е кога имаат можност да престојуваат на чист воздух. Кога е многу загадено треба да затвораат прозорци и да користат прочистувачи на воздухот. Кога излегуваат надвор, луѓето треба да носат маски со филтри, кои ги има во продажба во аптеките. Не е лошо во овој период да се земаат и антиоксиданси. Сите аерозагадувачи се оксиданси и преку оксидативен стрес на површината од слузокожата прават оштетување на клетките и на тој начин го прават тоа воспаление. Правевме испитување кај пациенти во болницата „The Guy’s and St. Thomas“ во Англија и пред да бидат експонирани на аерозагадувач им дававме високи дози антиоксиданси, со цел да се спречи штетното дејство на озонот и другите аерозагадувачи. Во овој период е неопходно земање одредени количини антиоксиданси, било во форма на сокови, растенија, растителни продукти, таблетки со витамини Е, Д и Ц и кој било друг антиоксиданс во нормални дози за да се намали штетното влијание на оксидативниот стрес врз клетките“, вели проф. д-р Докиќ.
Пишува: А. С.
