При свежи повреди, или непосредно по операција, делот од телото што е во гипс продолжува да отекува и по поставувањето на гипсот. При тоа може да се појави чувство дека гипсот е тесен. Поради ова, важно е да се преземат неколку едноставни постапки кои ќе го намалат отокот:
- Елевација – подигање на раката или ногата што е во гипс над ниво на срцето. Тоа значи при лежење тие да бидат подигнати на перница, при седење ногата да биде подигната барем во хоризонтална положба на столче, а раката да е подигната со марама (митела) врзана околу вратот.
- Ладење – во тек на првите 24 часа преку гипсот или завојот од лонгетата се поставуваат суви ладни облоги, како мраз во пластична ќеса.
- Вежби – деловите од раката или ногата кои не се опфатени со гипсот треба да се раздвижуваат. Ова особено важи за деловите кои остануваат под гипсот, а тоа се прстите на рацете и нозете, кои најчесто се слободни. Нивното често раздвижување ќе ја подобри циркулацијата и ќе го намали отокот.
И покрај овие мерки, понекогаш се јавува преголем оток, кој може да доведе до сериозни компликации. Во ваков случај е потребно итно јавување на лекар, за гипсот веднаш да се рашири или да се отстрани и да се спречи настанување на трајни последици
Знаците кои покажуваат дека треба веднаш да се отиде на лекар се: чувство на стегање на гипсот со засилување на болката која претходно била под контрола, појава на голем оток и промена на бојата на прстите, трпнење или губиток на осетот на прстите и губиток на активни движења на прстите, кои покажуваат дека е можно нарушување на циркулацијата или притисок на нервите поради стегање од гипсот и чувство на печење и жарење под гипсот што може да укажува на појава на рана поради притисок на гипсот на мала површина.
Правила за одржување на гипсевите и лонгетите
Со оглед на тоа што гипсевите и лонгетите се носат долго време (од една недела, па се до 2-3 месеци), потребно е нивно одржување. Со правилното постапување се продолжува животот на гипсот и лонгетата, со што се намалува потребата за нивни корекции или замена и ризикот од нарушување на правилниот процес на заздравување на повредата. Некои од основните правила кои треба да се почитуваат се следните:
- Гипсот не треба да се наводенува. Тој треба да биде сув, влагата го размекнува па тој ја губи функцијата. При капење треба гипсот внимателно да се замота со пластични ќеси, но дури и тогаш се препорачува туширање, а не целосно потопување во када.
- Ватата под гипсот не треба да се кубе и извлекува.
- При појава на чешање не смеат да се вовлекуваат остри предмети, како што се стапчиња или закачалки за алишта под гипсот.
- Треба да се избегнува валкање на гипсот – работа во правливи простории, земјоделски работи и сл.
- Пациентите не треба сами да прават модификации – да ги потсекуваат краевите и да го скратуваат самоволно гипсот. Често се случува на тој начин да се отстранат важни делови од гипсот и тој всушност да ја изгуби својата функција.
- Доколку на рабовите од гипсот се појави иритација или ранички, можно е привремено да се постави малку вата на тие места, но најдобро е да се отиде на лекар за да се направат промени на гипсот.
- Ако гипсот напукне, се скрши или се размекне, потребна е консултација со лекар.
Отстранување
Отстранувањето на гипсевите и лонгетите треба да се прави според совет од лекар, кога ќе се процени дека нивното носење повеќе не е потребно. Често болката сосема исчезнува пред коската да биде потполно зарасната, па пациентите сметаат дека гипс повеќе не е неопходен, но коската сѐ уште ја нема потребната цврстина. Лонгетите обично се отстрануваат со пресекување или одмотување на завојот што ги држи. Гипсевите се отстрануваат со специјални машини за сечење на гипс, кои вибрираат и не ја повредуваат кожата, иако навидум личат на циркулари.
По отстранувањето на гипсот, очекувано е раката или ногата да биде послаба во однос на другата, поради неактивноста на мускулите. Зглобовите кои биле во гипс обично се вкочанети и не можат да се движат во нормален опсег. Нормалниот изглед и функција се воспоставуваат со вежби по отстранувањето на гипсот.
