Пишува: Д-р Наде Петановска
радиодијагностичар
Струма, односно гушавост е многу честа болест во нашата популација и поради тоа треба навреме да биде откриена, контролирана и соодветно третирана. Вообичаеното сфаќање дека се работи за болест која не е тешка често доведува до тоа пациентите да не ангажираат доволно во соодветна дијагностика и терапија на болеста. Занемарувањето, пак, на тоа дека во некој од јазлите може да се крие и малигно заболување, доведува до доцно откривање на евентуално развиен карцином.
Затоа препорака е дека мора да се искористат сите потребни дијагностички процедури за да се дојде до вистинската дијагноза на видени промени и исклучување или докажување на карцином.
За да се дијагностицираат брзо, ефектно и точно болестите на тироидната жлезда, потребно е да се спроведе одреден дијагностички алгоритам, кој секогаш почнува со целна анамнеза (разговор со пациентот), клинички преглед со палпација(напипување) на жлездата, потоа селективни лабораториски анализи за одредување на тироидниот хормонски статус и ехотомографски преглед. Секое добиено отстапување од нормалата бара понатамошни испитувања, кои се во доменот на радиологијата и вклучуваат интервентни процедури – биопсии, компјутерска томографија, магнетна резонанса.
Патолошките промени на тироидната жлезда, во зависност од опфаќањето на жлездата, се делат на дифузни и на нодусни.
Вообичаено, дифузното зголемување на жлездата се означува со поимот струма, кај народот познато како гушавост и подразбира зголемување на жлездениот паренхим од хиперпластични промени. Други дифузни промени може да се појават поради воспалителни процеси кои може да се акутни, субакутни, автоимуни. Фокалните промени во тироидната жлезда може да се јават поради постоење на цистични промени (обични или хеморагични, колоидни), бенигни туморски промени (аденоми, нодусна струма) или поради малигни болести – карцином. Сите овие дијагностички постапки се изведуваат и кај оперирани пациенти (поради струма или карцином) по препорака на хирургот.
Ехо-преглед на тироидата
Првичниот, наједноставен и апсолутно нештетен радиолошки метод на испитување е ехотомографскиот (ултразвучниот) преглед. Со ехо-преглед промените се прикажуваат различни по ехогеност од преостанатото здраво ткиво.
Најчестата, нодозна струма (јазлеста гуша) главно се прикажува со хомогени јазолни промени со јасно ограничување. Промените може и да се хетерогени – мешани различни ткива кои даваат различна слика, најчесто се среќаваат кај колоидно ткивен нодус со преод кон цистични форми и може да бидат многу слични со приказот на малигни тумори на тироидната жлезда.
И јасноста на границите на видената промена ни дава диференцијација меѓу малигните и бенигните промени. Честопати тироидната жлезда може да се прикаже во целост т.е. дифузно променета, и тоа е најчесто кај воспалителните промени. Тироидната жлезда е орган со богата васкуларизација (крвоснабдување), така што ултразвучната дијагностика на нејзините промени задолжително се надополнува со доплерскиот преглед, со кој се прикажуваат крвните садови во промената и околу неа, како и брзината на протокот во нив, а со тоа се добиваат и попрецизни податоци за природата на промената. Со ултразвучниот преглед се опфатени и паратироидните жлезди, кои се наоѓаат во непосредна близина на тироидната жлезда, како и околните структури на вратот, кои може да бидат зафатени од процесот во тироидеата, како и детекција на наголемени лимфни јазли во тој предел.
Интервентни дијагностички процедури
Секоја промена на тироидната жлезда задолжително треба да се испита цитолошки. Тоа подразбира тенкоиглена биопсија, која ја изведува радиологот, секогаш под контрола на ултразвук. Со неа се зема материјал точно од местото кое е сомнително при прегледот со ултравук. Процедурата е безболна, апсолутно безбедна и атрауматска.
Кога се користат компјутерска томографија и магнетна резонанса?
Компјутерска томографија и магнетна резонанса се прават најчесто во случај на откриен карцином на тироидната жлезда, за целосен приказ на вратната регија и откривање на евентуални локални метастази или кај промени од тироидната жлезда кои се протегаат зад градната коска и кои поради тоа не се достапни за ултразвучен преглед.
