Еректилна дисфункција претставува неможност на мажот да постигне и одржи ерекција соодветна за сексуален однос. Светската здравствена организација изјавува дека сексуалниот однос е фундаментален за опшата благосостојба на индивидуата и фамилијата, а игра улога и во социјалниот и економски развој на земјите. Еректилната дисфункција го афектира квалитетот на живот како на пациентитите, така и на нивните партнери и фамилии, поради што заслужува посебно внимание. Овој краток текст има за цел да обезбеди едно општо запознавање со оваа состојба, ризик факторите, можната превенција и евентуален третман.
Како настанува еректилна дисфункција?
Еректилната дисфункција може да биде причинета од психогени фактори, органски причини или комбинација на двете.
Психогена еректилна дисфункција
Кај психогената еректилна дисфункција немаме физички оштетувања, а неможноста за сексуален однос настанува како последица на стрес, страв или вознемиреност, но може да биде причинета и од посложени психолошки состојби како депресија, шизофренија и нивниот третман. За жал, се поголем е бројот на пациенти, помлади од триесет години кои се упатуваат на уролог, мислејќи дека имаат органски проблем, притоа не размислувајќи на можна психолошка етиологија. Проблемите се индивидуални, но генерално сметам дека голема улога има стресното време во кое живееме и нереалната слика за животот која се презентира преку социјалните мрежи, а луѓето се компарираат и понекогаш се чувствуваат недоволно успешни, добиваат комплекси, станувват несреќни.
Органски причини за еректилна дисфукција
Адекватна пенилна ригидност (ерекција) се постигнува преку сложени процеси и добра координација на многу невроваскуларни и биохемиски патишта во телото при што настанува релаксација на кавернозната мазна мускулатура и дилатација на кавернозните артерии, со цел да се зголеми дотокот на крв во пенисот (во кавернозните тела).
Абнормалности или повреди на пенисот може да ја загрозат еректилната функција поради болка или деформитети. Проблеми со кожичката на пенисот (фимоза), курватури, односно искривувања на пенисот (вродени или стекнати), бенигни и малигни генитални дерматози се само дел од можните причинители. Приепизам претставува нефизиолошка ерекција, која доколку не е навремено и правилно третирана може да предизвика еректилна дисфункција како последица на фиброза во кавернозните тела.
Повреди на ’рбетниот мозок може да инхибираат почеток и одржување на стабилна ерекција. Централни невролошки состојби асоцирани со дисфункција може да бидат: Паркинсонова болест, Алцхајмерова болест, Мултиплекс склероза, мозочни удари. Пациенти со дијабетес тип 2 и тип 1 имаат двојно и тројно поголеми шанси да страдаат од еректилна дисфункција поради микроваскуларни, нервни и ендотелни оштетувања асоцирани со самата болест. Јатрогени повреди на нервите на пенисот како последица на операции на мала карлица или радиотерапија (на пример, при канцер на простата) се чест фактор за сексуална дисфункција. Хормонални пореметувања како при примарен или секундарен хипогонадизам се асоцирани со ниско ниво на тестостерон, поради што се намалува либидото и можноста за ерекција. Голем број на лекови, како антидепресиви, антипсихотици, антихипертензиви може да предизвикаат еректилна дисфункција како несакано дејство.
Разлика меѓу психогената и органската еректилна дисфункција
Еректилната дисфункција со психогена етиологија е најчесто присутна кај помлади мажи, кои претходно немале медицински ризик фактори и најчесто се сеќаваат на точното време кога започнал проблемот. (пример, прекинување со девојка или интимност со нова партнерка). Други фактори кои сугерираат психогена етиологија наспроти органска се вечерните и утрински ерекции, ерекција при мастурбација, или адекватни ерекции со други партнерки.
Еректилна дисфункција и кардиоваскуларни заболувања
Интересен е податокот дека еректилната дисфункција дели многу заеднички ризик фактори со кардиоваскуларните заболувања, како на пример, обезност, пушење, пиење алкохол, недоволна физичка активност итн. Постојат теории дека со оштетувањето на ендотелот на малите крвни садови при атеросклероза можно е да се намали прокрвеноста на пенисот неопходна за стабилна ерекција. Многу студии сугерираат дека мажи со BMI (body mass index) над 30 се во категорија со зголемен ризик. Поврзаноста на кардиоваскуларните заболувања и еректилната дисфункција претставувала основа за публикација на таканаречените “Princeton” консензуси. Првиот консензус сугерира дека проценката на физичката спремност за вежбање е мерка за проценка на сексуалната активност. Вториот консензус ги дели пациентите во категории со низок, среден и висок ризик според бројот на кардиоваскуларни ризик фактори. На пациентите со среден ризик им се сугерира стрес тест пред почнување со третманот на еректилната дисфункција, додека, пак, на тие со визок ризик посета на кардиолог. Третиот консензус сугерира дека во интервал од 3-5 години од почетокот на еректилната дисфунција кај пациенти со кардиоваскуларни ризик фактори доаѓа до коморбидитети дури и без претходни манифестирани заболувања.
Дијагноза и третман на еректилна дисфункција
Кај најголем дел од пациентите физичкиот преглед и анамнеза се доволни за докторот да дијагностицира еректилна дисфункција и да препорача третман. Доколку пациентот страда од хронични заболувања потребни се дополнителни иследувања. Вашиот доктор ќе ви ги објасни бенефитите, како и потенцијалните ризици од третманот. Оралниот третман вклучува употреба на апчиња кои ги релаксираат мускулите во пенисот и го зголемуваат крвоснабдувањето при сексуална стимулација.
Овие лекови може да се потенцијално опасни по здравјето доколку се консумираат без претходна дозвола од доктор. Доколку причината за еректилна дисфункција е ниско ниво на тестостерон, апликација на овој хормон може да помогне. Постојат и импланти со пумпи за постигнување на ерекција. Во зависност од причината, степеност на изразеност на еректилната дисфункција, придружните заболувања, како и нивниот третман, ќе ви биде препорачана соодветна терапија.
