Пишуваат:
Д-р сци. Александар Сајковски, педијатар и доц. д-р Катарина Ставриќ, имунолог- педијатар
Уште пред породувањето, телото на мајката се подготвува за создавање на млеко. Кожата на градата станува поеластична, а брадавките и ареолата потемни. Во пределот на ареолата се развиваат масни жлезди кои лачат масни материи заради заштита од инфекција, а воедно и додаваат и мекост. Заради ова не е потребно користење на средства за дезинфекција и маснотии. Доволно е само миење со чиста вода еднаш на ден за да не се уништи овој заштитен слој. Во текот на бременоста градите го зголемуваат својот обем, поради развојот на жлезденото ткиво кое е одговорно за создавање на млеко.
Хормоните во текот на бременоста ги стимулираат жлездите на градите да можат да лачат млеко. Целиот процес почнува во мозокот во питуитарната жлезда на мајката каде што се лачат два специјални хормони, и тоа пролактин (одговорен за создавање на млекото) и окситоцин (одговорен за лачење на млекото во градата). Тие најмногу се создаваат во последниот месец на бременоста и за време на породувањето. Пролактинот го стимулира создавањето на млекото во жлездите на градата, а тоа се собира во проширувањата на каналчињата, каде што се задржува се додека бебето не почне да цица. Тогаш стимулацијата на брадавицата доведува до ослободување на окситоцин, кој ги отвора каналите и дозволува потекување на млекото. На почетокот на доењето се ослободува млекото складирано во каналите, кое е сиромашно со масти, но богато со протеини, лактоза и други хранливи материи со што се задоволува жедта на бебето, а понатаму се создава млеко богато со масти со што се задоволуваат енергетските потреби и гладот на бебето што е стимул за прекинување на цицањето.
Контактот мајка-бебе и ослободувањето на окситоцинот се вика „окситоцински рефлекс“. Тој е многу важен за обезбедување на нормалниот процес на доење. Самодовербата, позитивните емоции на мајката кон бебето, контактот со бебето делуваат стимулативно врз развојот на овој рефлекс. Напротив глад, грижа, стрес, болка, колебање го инхибираат. Благодарение на овој рефлекс, често на самата помисла на бебето или негов плач кај мајката потекува млеко од градата. Додека бебето цица од едната града, често и од другата тече млеко.
За време на доењето, телото ги користи нутритивните елементи неопходни за производство на млеко од телото на мајката
Доењето е природен процес, но и бебето и мајката треба да научат како доењето да го направат попродуктивно и покомфорно. Мајката треба да е подготвена и запознаена со се она што ја очекува во првите недели по породувањето во однос на создавањето на млекото:
Првата недела: првите 3-4 дена по породувањето, градите секретираат жолтеникава течност наречена колострум, богат со протеини, витамини, минерали и антитела.
Втората недела: мајката станува покомотна со доењето. Почнува да се создава преодно млеко, па зрело млеко. Создавањето на млекото е олеснето и мајката е порасположена.
Шеста недела: мајката се чуствува физички посилна и заздравена од породувањето.
Дванаеста недела: доењето е воспоставено и мајката се чуствува релаксирана и расположена.
Големината на градите не влијае на процесот на доењето
Независно дали мајката има мали или големи гради, таа може да го дои своето бебе. Големината на градата е одредена од присуството на масното ткиво, а не од жлезденото ткиво. Во текот на бременоста и доењето, градите се зголемуваат, но по прекинување на доењето тие се враќаат во првобитната состојба. Може да бидат помеки што се должи на самата бременост, додека доењето не влијае врз омекнување на градите.
За време на доењето, телото ги користи нутритивните елементи неопходни за производство на млеко од телото на мајката. Тоа значи ако нутритивното внесување на мајката не е квалитетно, сепак мајчиното млеко ќе ги содржи сите прехранбени прозводи неопходни за бебето, но за сметка на здравјето на мајката. За да го зачува мајката своето здравје, потребна е нејзина правилна и квалитетна исхрана.
КОНТРАИНДИКАЦИИ ЗА ДОЕЊЕ
Постојат сосема мал број на состојби во кои е доењето контраиндицирано:
- Бебиња на мајки кои боледуваат од тешки болести како што се психоза, еклампсија, шок…
- Бебиња со вродени болести во пореметување на метаболизмот (галактоземија, фенилкетонурија, болест на јаворов сируп)
- Бебе чија мајка има потреба да прима лекови за кои е контраиндицирано доењето (цитотоксични лекови, радиоактивни лекови, антитироидни лекови)
