Есенските алергии се честа појава, особено кај луѓето кои имаат алергии на полен, прашина и мувла. Главните предизвикувачи на алергии во есенскиот период се:
- Рагвеед (Ambrosia) – Еден од најголемите извори на полен во есен. Расте во дивите полиња и може да предизвика силни алергиски реакции, особено кон крајот на летото и почетокот на есента.
- Мувла – Со лисјата кои паѓаат на земја, влажните услови создаваат идеални услови за развој на мувла. Спорите од мувлата се испуштаат во воздухот и може да предизвикаат алергиски симптоми.
- Грини од прашина – Иако грижите се присутни цела година, во есента кога почнуваме да ги користиме грејните уреди, тие може да се распространат низ воздухот и да предизвикаат симптоми на алергии.
Симптомите на есенски алергии вклучуваат течење на носот, чешање на очите, кивање, затнат нос и кашлица.
Дијагностицирањето на есенските алергии обично вклучува неколку чекори, кои ги спроведува лекарот, најчесто алерголог. Еве како се прави дијагноза:
- Медицинска историја – Лекарот ќе ги праша пациентите за нивните симптоми, кога и како се појавуваат, како и дали имаат семејна историја на алергии.
- Физички преглед – Лекарот ќе го провери носот, грлото и очите за знаци на воспаление или иритација, што може да укаже на алергиска реакција.
- Тестови за кожа (кожен тест за алергии) – Ова е најчестиот начин за утврдување на специфични алергени. Лекарот става мали количества на потенцијални алергени на кожата (обично на раката или грбот) и прави мала убодна проба. Ако кожата отекува или се појави црвенило, тоа укажува на алергиска реакција.
- Крвни тестови (тестови за IgE) – Овие тестови го мерат нивото на специфични антитела (IgE) кои телото ги произведува кога реагира на алергени. Ова може да помогне во потврдување на алергиските реакции на одредени супстанции.
- Тестови за елиминација – Понекогаш, лекарот може да предложи елиминација на одредени фактори од околината (на пример, прашина или полен) за да види дали симптомите ќе се подобрат.
Дијагнозата на есенските алергии обично се заснова на комбинација од овие методи, за да се идентификуваат конкретните алергени кои предизвикуваат проблеми.
Лечењето на есенските алергии може да се спроведува на неколку начини, вклучувајќи промени во животниот стил, лекови и имунска терапија. Еве ги најчестите методи:
1. Избегнување на алергените
- Ограничување на изложеноста на полен: Затворање на прозорците, особено во утринските часови кога нивото на полен е највисоко, и користење на климатизери со филтри за прочистување на воздухот.
- Контрола на мувла: Одржување на влажноста во домот под 50%, редовно чистење на места кои собираат влага (бањи, подруми) и избегнување на оставени влажни лисја и компост во дворот.
- Редовно чистење на домот: Со редовно чистење и користење на усисувачи со HEPA филтри се намалува изложеноста на прашина и грини.
2. Лекови за симптоми
- Антихистаминици: Овие лекови ја намалуваат реакцијата на телото на алергените, помагајќи при кивање, течење на носот и чешање. Некои од најчесто користените се лоратадин, цетиризин и фексофенадин.
- Насални стероиди: Овие спрејови ја намалуваат воспаленоста во носот и ги олеснуваат симптомите на затнат нос. Пример за такви се флутиказон и мометазон.
- Деконгестанти: Помагаат при отстранување на затнат нос, но не треба да се користат подолго време, бидејќи може да предизвикаат зависност.
- Капки за очи: За третирање на чешање или црвенило во очите предизвикано од алергии.
3. Имунска терапија (алергенска имунотерапија)
- Оваа терапија вклучува постепено изложување на телото на алергените во контролирани дози, со цел да се намали чувствителноста со текот на времето. Може да се спроведува преку инјекции (алергиски вакцини) или преку таблети кои се ставаат под јазикот.
4. Природни лекови и дополнителни терапии
- Испирање на носот со солен раствор: Користењето на солени раствори (нети-пот) може да помогне во испирање на алергените и слузта од носните канали.
- Масло од црно семе или рибино масло: Некои луѓе користат суплементи кои имаат антиинфламаторни својства како поддршка во намалување на симптомите на алергии.
Комбинацијата на избегнување на алергените и употребата на соодветни лекови може значително да ги намали симптомите и да го подобри квалитетот на живот во текот на есенските месеци.
Во Македонија, најчест предизвикувач на есенски алергии е поленот од амброзија (ragweed), кој цвета доцна лето и рана есен. Овој полен е многу силен алерген и може да предизвика симптоми кај луѓе кои се чувствителни на него. Амброзијата се шири брзо, особено во урбаните и руралните области, и е еден од најголемите проблеми за луѓето со алергии.
Други значајни извори на есенски алергии во Македонија вклучуваат:
- Мувла – Со влажните есенски услови и опаѓањето на листовите, мувлата често се развива на надворешните површини, што предизвикува алергиски реакции.
- Грини од прашина – Иако тие се присутни во текот на целата година, на почетокот на есента кога почнуваат да се користат грејни тела, бројот на грижите може да се зголеми, што предизвикува симптоми на алергија.
Најчестите симптоми кај луѓето со есенски алергии во Македонија се кивање, течење на носот, чешање на очите, затнат нос и кашлица, што може да се влошат во текот на есенските месеци.
