Интервју со д-р Маќули Хаџи-Лега: На трудниците им се забранети базените, истото важи и за реките и езерата

Пишува: Катерина Шекеровска-Димовска/katerina@panacea.mk

 „Веќе станува проблем со бременостите на постара возраст. Денешната жена тера кариера, се образува, напредува на секое поле, а сме станале и помалку егоистични, па се почесто имаме прва бременост над 30 години. Повозрасните трудници, оние над 35 години, па и уште повозрасните, според важечките протоколи се сметаат за стари прворотки и тие се секогаш во групата на ризични пациентки, посебно за Даунов сидром“, вели д-р Маќули Хаџи-Лега, специјалист по гинекологија и акушерство. 

По дефиниција на СЗО, после една година незаштитени сексуални односи, доколку не дојде до забременување, тој брачен пар би требало да почне да размислува да се јави кај својот матичен гинеколог и да се почнат испитувања

За еден дел од двојките бременоста е можеби изненадување, но поголемиот број од нив однапред го планираат проширувањето на семејството. Во таа смисла, кои се подготовките пред една планирана бременост, на што треба да се обрне посебно внимание?   

Д-р Хаџи-Лега:  Жената рутински, секако, треба еднаш годишно да си направи ПАП тест и еден ултразвучен преглед. И тоа е сосема доволно за подготовка доколку планира бременост, како и земање на препарат на фолна киселина во период од 3,4,5 месеци, а со истата фолна киселина понатаму се продолжува и во бременоста. Тоа се три работи во склоп на подготовката: фолна киселина, ПАП-тест и ултразвучен преглед, со цел да се исклучат некои цистични формации по јајниците, миоми на матката, коишто би можеле да ја загрозат бременоста.

Кога е време да се вклучи алармот, односно колку време треба да помине откако двојката се обидува, а не може да дојде до спонтано зачнување и треба да побара стручна помош?

Д-р Хаџи-Лега: По дефиниција на СЗО, после една година незаштитени сексуални односи, доколку не дојде до забременување, тој брачен пар би требало да почне да размислува да се јави кај својот матичен гинеколог и да се почнат испитувања.

Кај нас луѓето се обично дисциплинирани и го почитуваат овој рок, па не паничат кога ќе поминат пет-шест месеци. И да дојдат такви пациенти, ние генерално ги оставаме да се обидуваат до една година. Ако после една година не дојде до посакуваната бременост, се прават инвестигации во смисла на проверка на спермограмот кај машкиот партнер, микробиолошки брисеви за инфекции кај жената, хормонален статус… Генерално една година е прагот, по чие изминување треба да се посети гинеколог.

Каков е распоредот на редовните прегледи во бременоста? Што трудницата не смее да пропушти?

Д-р Хаџи-Лега: Министерството за здравство една година наназад има изготвено специјални протоколи и сите ние гинеколозите се придржуваме кон тие протоколи. Значи, првата контрола е доколку доцни циклусот или жената направила тест за бременост, па оди на гинеколог и се утврдува дали се работи за бременост. Доколку се работи за бременост, се гледа дали плодот има срцева акција. Наредната контрола е во периодот од 11-14 недела, кога се прави тест за Даунов синдром, т.н. Приска 1, а сега има и помодерни тестови кои се со повисока, речиси 100 % точност. Се прават преку крвта на мајката и се одредува меѓу другото и полот, што и не е битно, но се одредуваат и голем број на хромозомопатии. Единствената мана на овие тестови е што се комерцијални и се доста скапи, додека Приска ја покрива Фондот.

Во периодот од 10-12 гестациска недела, покрај тестот Приска 1, се земаат и микробиолошки брисеви и уринокултура кај жената, како и имунолошки испитувања во смисла на инфекции со цитомегаловирус, токсоплазма, рубеола, ТОРЧ- тест за да се види дали пациентката имала или можеби во моментот има некоја инфекција која треба да се санира.

Потоа наредната контрола е во периодот од 18-22 гестациска недела за ултразвучен скрининг на аномалии на плодот. Тоа е главниот скрининг и граница, кога доколку се утврди дека нешто не е во ред со плодот, има некоја структурна аномалија, срцева мана или нешто друго што е инкопатибилно со живот, се донесува одлука со посебни комисии дали да се прекине бременоста. 22 недела е границата кога тоа може да се направи. После тоа е многу дикутабилно.

Секој месец се прави крвна слика и уринокултура, додека ултразвучните прегледи се 4 до 5 пати во бременоста: на почетокот кога се утврдува бременоста, потоа од 11 до 14 недела, па од 18 до 22 и од 28 до 32 недела. Во 36 недела, исто така, се зема брис за стрептокока група Б, а ако пациентката раѓа спонтано и доколку е позитивна на оваа бактерија, и се дава антибиотик, зашто може да направи инфекција на плодот во текот на раѓањето, па дури и да дојде до смртни последици со страшни инфекции кои тешко се лекуваат.

Исто така, од 24 до 28 недела, според протоколот се прави и скрининг за гестациски дијабетес. Доколку го има се прави консултација со ендокринолог. Генерално во поново време успешно се водат и се завршуваат тие бремености, додека во минатото беа доста проблематични: енормно крупни плодови, кои беа доста нестабилни после раѓање поради тој гестациски дијабетес, т. н. џин на стаклени нозе.

Да напоменам дека подеднакво важно во бременоста е да се следи и крвниот притисок, еднаш на 2-3 недели пациентката треба сама да мери крвен притисок, а на самиот старт на бременоста се прави и нејзина крвна група.

Доколку трудницата е постара од 35 години ние советуваме да се направи амниоцентеза

Амниоцентезата, сепак, си носи и одредени ризици…

Д-р Хаџи-Лега: Ризик постои, меѓутоа треба да знаете дека има и зголемен ризик за Даунов синдром. И после што со тоа дете?! Некои родители го прифаќаат и тоа, велејќи Господ така сакал. Но тоа навистина е проблем, тие деца со Даунов синдром се оптоварување не само за семејството, туку и за целокупното општество, трошоци, малтретирања, ним треба и општеството да им пружи некоја социјализација… Станува збор за голем проблем и работа на гинекологот е да ги упати.

Ја спомнавте амниоцентезата, на што друго треба да внимаваат повозрасните трудници? Во последно време стана тренд, кој го предводат познатите ѕвезди, жените да раѓаат подоцна, па дури и многу подоцна, Бригит Нилсен роди дури на 54 години, што на некој начин е и охрабрување за оние кои планираат подоцнежна бременост…

Д-р Хаџи-Лега:  Веќе станува проблем со овие бремености на постара возраст. Затоа што денешната жена тера кариера, се образува, напредува на секое поле, а сме станале и помалку егоистични, па се почесто имаме прва бременост над 30 години. Уште повозрасните трудници, оние над 35 години, па и уште повозрасните, според важечките протоколи се сметаат за стари прворотки и тие се секогаш во групата на ризични пациентки, посебно за Даунов сидром.

Мојот совет, препорака или порака е жените да гледаат до 30 година да постигнат една бременост и едно раѓање. После тоа има време и за кариера и за се друго, затоа што и ако има мал проблем, после 30 година, додека се открие и санира, ете стерилитет, ин витра… Некако сите сме станале егоистични, сакаме и да се прошетаме, и кариера за сметка на семејството, а потоа се јавува проблем кој не можеш да го решиш или доцна си се јавил на лекар.

Во народот постои дилема дали може да се патува со авион, но медицински гледано, трудниците може да летаат за време на целата бременост, но некои авиокомпании не прифаќаат трудници после 34 или 36 недела од бременоста од страв да не почне породувањето во авион. Тоа не е издржано, но е право на авиокомпаниите

Со оглед на тоа што е летен период, дали и колку базените се опасни за трудниците?

Д-р Хаџи-Лега:  На трудниците во базени им е забрането, истото важи и за реки и езера. Бањање може слободно во море, а од спортски активности кај трудниците се препорачува пешачењето, пливањето и пилатес вежби за трудници.

Трудницата слободно може да плива во морски води со тоа што треба да внимава да не се задржува предолго во вода, потоа да седи под сенка и задолжително, хидрација.

Смеат ли трудниците да патуваат и до кога?

Д-р Хаџи-Лега: Во поглед на патувањата, трудницата може слободно и да лета со авион и да патува со автомобил. Во народот постои дилема дали може да се патува со авион, но медицински гледано, трудниците може да летаат за време на целата бременост, но некои авиокомпании не прифаќаат трудници после 34 или 36 недела од бременоста од страв да не почне породувањето во авион. Тоа не е издржано, но е право на авиокомпаниите.

Моја  препорака е кога се патува да се консумира полесна храна, може да се оди и на подолго патување, но да се прави пауза на секои два часа, а ако е во повисока бременост да се седи на задното седиште, зашто секое прикочување е и притискање на самиот појас, не дај Боже може да се случи пригмечување ако се прикочи посилно, сообраќајка, па да дојде до страшни последици.