Во Македонија, како и во многу други земји, неколку сексуално преносливи болести (СПБ) се чести и можат да претставуваат значаен здравствен проблем. Најзастапени СПБ во Македонија обично вклучуваат:
1. Хламидија
- Причинител: Бактеријата Chlamydia trachomatis.
- Симптоми: Често асимптоматска, но може да предизвика болка при мокрење, необичен вагинален или пенилен исцедок, и болка во долниот дел на стомакот.
- Компликации: Нелекуваната хламидија може да доведе до пелвична воспалителна болест (PID) кај жените и до неплодност и кај жените и кај мажите.
2. Гонореја
- Причинител: Бактеријата Neisseria gonorrhoeae.
- Симптоми: Слични на хламидија, вклучувајќи болка при мокрење и необичен исцедок. Може да биде асимптоматска.
- Компликации: Слични на хламидија, со ризик од PID и неплодност. Може да доведе и до ектопична бременост.
3. Сифилис
- Причинител: Бактеријата Treponema pallidum.
- Симптоми: Првично појава на безболна рана (шанкр) на местото на инфекција. Ако не се лекува, сифилисот преминува во други фази, со кожни осипи, треска, и на крајот може да предизвика сериозни оштетувања на органите.
- Компликации: Може да доведе до сериозни оштетувања на срцето, мозокот и другите органи, па дури и до смрт.
4. Генитален херпес
- Причинител: Вирусот на херпес симплекс (HSV), обично тип 2 (HSV-2).
- Симптоми: Болни плускавци или чиреви на гениталиите, анусот или устата. Често се појавуваат периодично.
- Компликации: Иако не е излечив, симптомите можат да се контролираат со антивирусни лекови. Може да го зголеми ризикот од пренесување на ХИВ.
5. ХПВ (хуман папилома вирус)
- Причинител: Различни типови на ХПВ.
- Симптоми: Многу инфекции се асимптоматски. Некои типови предизвикуваат генитални брадавици, додека други се поврзани со рак на грлото на матката, анусот и други генитални ракчиња.
- Компликации: Поврзан со развојот на рак на грлото на матката и други видови рак.
6. ХИВ/СИДА
- Причинител: Вирусот на хумана имунодефициенција (ХИВ).
- Симптоми: Првично слични на грип, но со време водат до ослабување на имунолошкиот систем и прогресија во СИДА (синдром на стекната имунодефициенција).
- Компликации: Без соодветна терапија, ХИВ води до сериозни инфекции и рак, кои можат да бидат фатални.
Превенција и контрола
Превенцијата и контрола на СПБ вклучува:
- Образование: Едукација за СПБ, нивните симптоми, компликации и начини на пренос.
- Безбедни сексуални практики: Употреба на кондоми и редовно тестирање.
- Вакцинација: Против ХПВ и Хепатитис Б.
- Ран детекција и лекување: Редовни медицински прегледи и брза терапија на идентификуваните инфекции.
Редовното тестирање и раната интервенција се клучни за спречување на ширењето на СПБ и намалување на нивните здравствени последици.
Дали кондомот е доволна превенција од сексуално преносливи болести?
Кондомите се една од најефикасните методи за превенција од сексуално преносливи болести (СПБ), но тие не се 100% заштита. Еве детали за нивната ефективност и ограничувања:
Ефикасност на кондомите
- Хламидија и гонореја: Кондомите се многу ефикасни во спречување на инфекциите со хламидија и гонореја, бидејќи овие болести се пренесуваат преку директен контакт со инфицирани телесни течности.
- Сифилис: Кондомите можат да помогнат во спречувањето на сифилис, но само ако ги покриваат сите области каде што се појавуваат шанкрите (првичните рани).
- Генитален херпес: Кондомите може да го намалат ризикот од пренесување на генитален херпес, но не целосно. Херпесот може да се пренесе преку контакт со инфицирани области кои не се покриени со кондомот.
- ХПВ (хуман папилома вирус): Кондомите може да го намалат ризикот од инфекција со ХПВ, но не го елиминираат целосно, бидејќи вирусот може да биде присутен и на кожата околу гениталиите.
- ХИВ/СИДА: Кондомите се многу ефикасни во спречување на преносот на ХИВ, вирусот кој предизвикува СИДА, кога се користат правилно и доследно.
Ограничувања на кондомите
- Правилна употреба: Ефикасноста на кондомите зависи од правилната употреба. Грешки при употреба, како неправилно ставање или лизгање на кондомот, можат да го намалат нивото на заштита.
- Квалитет и интегритет: Кондомите можат да се оштетат или да се скинат при употреба, што го зголемува ризикот од инфекција.
- Област на покриеност: Некои СПБ, како ХПВ и херпес, може да се пренесат преку контакт со инфицирани области на кожата кои не се покриени со кондомот.
Дополнителни мерки за превенција
- Редовно тестирање: Редовното тестирање за СПБ е клучно за рано откривање и лекување, што помага во спречување на ширењето на инфекциите.
- Вакцинација: Вакцинацијата против ХПВ и Хепатитис Б може значително да го намали ризикот од овие инфекции.
- Моногамни односи и редукција на партнери: Одржувањето на моногамни односи или намалување на бројот на сексуални партнери може да го намали ризикот од СПБ.
- Образование и свесност: Едукацијата за СПБ и нивната превенција е важна за разбирање на ризиците и мерките за заштита.
Кондомите се многу важен и ефикасен метод за превенција на многу СПБ, но најдобрата заштита се постигнува со комбинирање на кондомите со други мерки како редовно тестирање, вакцинација и едукација. За оптимална заштита, важно е да се користат кондомите правилно и доследно при секој сексуален однос.
Кои болести можат да се пренесат преку орален секс?
Оралниот секс може да биде начин на пренос на неколку сексуално преносливи болести (СПБ). Еве некои од најчестите СПБ кои можат да се пренесат преку орален секс:
1. Хламидија
- Пренос: Може да се пренесе преку орален секс со инфициран партнер.
- Симптоми: Често асимптоматска, но може да предизвика болки во грлото ако е присутна во оралната шуплина.
2. Гонореја
- Пренос: Може да се пренесе преку орален секс со инфициран партнер.
- Симптоми: Може да предизвика гонорејален фарингитис, кој се манифестира со болки во грлото и гноен исцедок.
3. Сифилис
- Пренос: Може да се пренесе преку орален секс ако постојат сифилистички шанкри во устата или на гениталиите на партнерот.
- Симптоми: Првична безболна рана (шанкр) во устата или на гениталиите.
4. Хуман папилома вирус (ХПВ)
- Пренос: Може да се пренесе преку орален секс со инфициран партнер.
- Симптоми: Често асимптоматски, но може да предизвика брадавици во устата и грлото. Одредени типови на ХПВ се поврзани со орални карциноми.
5. Херпес симплекс вирус (HSV)
- Пренос: Може да се пренесе преку орален секс, дури и ако партнерот нема активни рани.
- Симптоми: Болни плускавци или чиреви на устата (херпес лабијалис) или гениталиите (генитален херпес).
6. Хепатитис А, Б, и Ц
- Пренос: Особено хепатитис А може да се пренесе преку орален-анален контакт. Хепатитис Б и Ц може да се пренесат преку контакт со инфицирани телесни течности.
- Симптоми: Жолтица, умор, болки во стомакот, и други симптоми поврзани со оштетување на црниот дроб.
7. ХИВ
- Пренос: Иако ризикот е помал отколку кај вагинален или анален секс, ХИВ може да се пренесе преку орален секс ако постојат рани или крвавења во устата или на гениталиите.
- Симптоми: Првично, симптоми слични на грип; со време, ослабување на имунолошкиот систем.
8. Трихомонијаза
- Пренос: Ретко, но може да се пренесе преку орален секс.
- Симптоми: Често асимптоматска, но може да предизвика иритација и воспаление.
Превенција при орален секс
- Користење на бариери: Користете латекс или полиуретански кондоми за пенис или дентални брани (dental dams) за вулва или анус.
- Редовно тестирање: Редовното тестирање за СПБ е важно за рано откривање и лекување.
- Одржување на добра хигиена: Одржувајте редовна орална хигиена и избегнувајте орален секс ако имате рани или инфекции во устата.
- Избегнување на секс со многу партнери: Намалување на бројот на сексуални партнери може да го намали ризикот од СПБ.
Со придржување до овие мерки, можете значително да го намалите ризикот од пренесување на СПБ преку орален секс.
