Иако астмата најчесто се јавува во детството, има сè повеќе случаи кога болеста се развива само во зрелоста, кога може да биде посериозна и потешка за лекување.
Според пулмологот д-р Рејчел Талиерскио од клиниката Кливленд, сè повеќе луѓе развиваат астма по 20-годишна возраст. Станува збор за таканаречена астма со почеток кај возрасни, а симптомите се исти како кај децата – но во зрелоста тие често се поизразени и подолготрајни, објавува „Слободна Далмација“.
Кога астмата се појавува подоцна
„Симптомите се исти како кај децата, но кај возрасните тие обично се потешки и со помала веројатност да исчезнат сами од себе“, објаснува д-р Таљершо.
Возрасните често ги игнорираат првите знаци со години, припишувајќи ги на лоша физичка подготвеност или стареење. Најчестите симптоми вклучуваат отежнато дишење, стегање во градите, хронична сува кашлица и чувство на недостаток на воздух. Доколку дијагнозата не се постави навреме, може да се појави трајно оштетување на белите дробови .
„Ако чувствувате дека вашето дишење не е она што било порано, немојте да мислите на тоа како на нормален дел од стареењето. Побарајте помош“, советува докторот.
Потежок отколку во детството
Кај возрасните, астмата е почесто тешка и перзистентна. Покрај тоа, дијагнозата често се одложува бидејќи симптомите се мешаат со други болести – од рефлукс и срцева слабост до хронична опструктивна белодробна болест (ХОББ).
Затоа смртноста од астма кај возрасните е поголема отколку кај децата. Дополнителен проблем е што белите дробови ја губат својата еластичност со возраста, а мускулите што помагаат при дишењето ослабуваат.
Некои лекови што се користат за други болести – на пример бета-блокатори за срце или орални стероиди – можат да ги влошат симптомите на астма.
Кој е изложен на поголем ризик?
Постојат неколку фактори кои ја зголемуваат веројатноста за развој на астма во зрелоста:
наследност – ако некој во семејството има астма, ризикот е поголем
пушење и пасивно пушење – чадот и хемиските надразнувачи ги оштетуваат дишните патишта
прекумерна тежина и недостаток на активност – влијаат на функцијата на белите дробови и го зголемуваат воспалението
хормонални промени – бременоста и менопаузата можат да предизвикаат симптоми
алергии – чести предизвикувачи на подоцнежна развиена астма
работна средина – прашина, хемикалии, гасови и индустриски испарувања
други состојби – тешки респираторни инфекции, злоупотреба на дрога или одредени лекови
Поставување дијагноза
Лекарот ќе направи тест за дишење (спирометрија) за да ја процени функцијата на белите дробови. Доколку веќе користите инхалатори, потребно е да ги изоставите денот пред тестот.
Важно е претходно да се исклучат други состојби со слични симптоми. Откако ќе се потврди дијагнозата, следниот чекор е да се пронајде најдобрата терапија за секојдневно функционирање.
Кај возрасните, често е потребна комбинација од инхалирани кортикостероиди, лекови за одржување и биолошка терапија.
Третман и секојдневен живот
Астмата не може целосно да се излечи, но може многу успешно да се контролира. Клучот е да ги знаете вашите предизвикувачи и да следите план за лекување. Д-р Таљершо советува:
земајте ја терапијата редовно и не менувајте ги дозите без совет од лекар
следете ја функцијата на белите дробови и дома
имајте план за напади – договорете се со вашиот лекар што да направите ако симптомите се влошат
внимавајте на квалитетот на воздухот – останете внатре кога има загадување надвор и размислете за прочистувач
одржувајте физичка активност, вежбајте редовно и постепено, со инхалатор при рака
престанете да пушите – вејпот не е побезбедна алтернатива
грижете се за вашето ментално здравје – стресот и анксиозноста можат да предизвикаат или влошат напади
вежбите за дишење исто така можат да бидат многу корисни.
Кога дишеме полесно – сè е полесно
Астмата што се јавува кај возрасни може да биде изненадување, но не е неизлечива. Со правилна дијагноза и третман, повеќето луѓе водат нормален, активен живот.
„Недијагностицираната астма може да предизвика трајно губење на функцијата на белите дробови“, предупредува д-р Таљершо, додавајќи дека кога знаете што ви се случува и имате план, ќе дишете многу полесно – и буквално и фигуративно.
