Пишува: М-р Марија Стојкоска-Василевска
Психолог
Преминувањето од секојдневна и вообичаена активност во друга активност, која е исклучително специфична, е проследено со извесен степен на возбуда. Таа возбуда ги мобилизира нашето тело и ум да влеземе во одредената активност. Во таа смисла, возбудата ни е позитивен двигател. Но неретко степенот на возбудата станува поголем, дури и кога активноста во која треба да влеземе е вообичаена. Притоа, зголемениот степен на возбуда креира страв од неуспех или од изложување на срам, па дури и страв дека нешто животозагрозувачки може дасе случи. Тоа е анксиозност, дијагноза за која се почесто слушаме, и кај млади и кај повозрасни.
Се работи за мошне специфична состојба која, главно, е поврзана со динамиката на животот и стресот. Анксиозност се нарекува и возбуда што лебди. Тоа е психички симптом кој се јавува преку силна возбуда која може да предизвика срцебиење, тресење на раце или друга телесна непријатност, која, пак, дополнително предизвикува емоција на страв и негативни мисли за сопственото здравје или функционирање во моментот. Поединецот со анксиозност не се чувствува поддржан да преземе каква било активност која од него се бара. Во зависност од степенот на анксиозноста која ја чувствува, поединецот може да се повлекува од активностите или да ги извршува со непријатност и настојување побрзо да ги заврши.
АНКСИОЗНОСТА НЕ Е ФОБИЈА
Анксиозноста, за разлика од фобиите, не е врзана за конкретен страв од нешто, туку е општа возбуда која не дозволува личноста да се насочи кон некоја активност, туку напротив, ја спречува посакуваната активност. Таа најчесто се поврзува со динамиката на живеењето и со количеството стрес кои речиси секојдневно се во нашето опкружување.
Анксиозноста, има лични, индивидуални предиспозиции, но често е тригерирана, подигната, од зголемениот притисок што доаѓа од средината што не опкружува, работна, лична и слично.
Стравовите кои се јавуваат со анксиозноста, кога психотераписки се разработуваат, укажуваат дека поединецот стравува за сопствената егзистенција. Во нашата средина често е спомнувана материјалната егзистенција и тоа колку е таа неизвесна. Кога во средината често е присутен стравот за егзистенција, на индивидуално т.е. на психичко ниво тој страв значи многу зголемен ризик од анксиозност. На тој начин општеството придонесува во квалитетот на менталното здравје на своите граѓани. Колку повеќе се зборува и искусува за загрозена егзистенција, сеедно дали е материјална или физичка, или, пак, е преку несреќи и напади кои се многу присутни и застапени, особено во медиумите, дотолку повеќе се будат егзистенцијалните стравови кај поединецот кои водат до анксиозност и до други нарушувања на менталното здравје.
ПАНИЧНИ НАПАДИ И ТРАУМИ
Како симптом, анксиозноста често е дел од поширока лепеза на некое психичко растројство или невротична епизода. Најчесто е дел од анксиозно растројство или панични напади кои се многу чести меѓу луѓето.
Ако анксиозноста се манифестира сама, како единствен симптом, тогаш најчесто произлегува од некоја трауматична случка или подолг период поминат под притисок или исчекување.
Притоа, таа не мора да се појави веднаш по трауматичното доживување, бидејќи кај некои луѓе се јавува дури и по период од една или повеќе години, откако речиси и го заборавиле настанот. Но доколку не бил преживеан со цел психички капацитет на поединецот, тогаш поединецот може по извесно време да го почувствува овој симптом. Секој човек има предиспозиции, односно е наклонет кон еден или друг тип доживување и преживување на искуствата. Бидејќи анксиозноста се јавува во релација на поединецот со средината, таа се манифестира по извесни искуства, најчесто непријатни, кои поединецот ги имал во размена со средината, почнувајќи од првите контакти со родителите, врсниците од градинка итн.
Значајно е, коренот да се бара повеќе во капацитетите на поединецот, отколку во содржината која стои зад анксиозноста. Начинот како ги доживува и како може да ги надминува непријатностите е позначаен од причините кои во дадениот момент ја поттикнале таа реакција на организмот. Во психотерапијата велиме дека секој симптом доаѓа со некоја порака, па треба да поработиме за да одгатнеме што таа значи за секого одделно.
СОСТОЈБАТА НЕ ПОМИНУВА СО ГОДИНИТЕ
Со оглед на тоа дека анксиозноста, главно, е диктирана од динамиката на животот, се очекува дека како што животот почнува да тече во помирни текови така симптомите на анксиозност да се намалуваат. Но ова не важи во ситуации кога анксиозноста постои години наназад. Со оглед на тоа дека анксиозноста не е болест сама по себе, целта на нејзиното надминување не е да се излечи туку да се подобри квалитетот на функционирање на поединецот кој има анксиозност.
Тоа подразбира не само надминување на анксиозната состојба, туку и генерално подобрување на менталното здравје. Во зависност од степенот на изразеност, анксиозноста може да се третира со медикаментозна терапија, само со психотерапија или комбинирано. За да се одреди степенот на изразеност треба да се посети психолог, психијатар или психотерапевт, кој ќе го одреди патот за надминување на проблемот.
