Проблемот со стерилитетот во нашето општество има медицински и демографски аспект, со оглед на негативниот природен прираст.
Целта и намената на овој текст е да им помогне на паровите кои сакаат потомство преку обезбедување на основите на медицинскиот проблем на машката неплодност .
Околу 15-18 проценти од паровите не заспиваат за да имаат потомство кога би сакале.
Што значи машка неплодност?
Стерилитет се однесува на една година нормална сексуална активност без бременост.
Причината е речиси подеднакво распределена меѓу партнерите, а причината е взаемно присутна кај 10 до 15 проценти од паровите.
Овие податоци укажуваат дека при брачна стерилност, прегледот на двајцата партнери е задолжителен. Проблемот со стерилитетот бара тимска работа на уролози, гинеколози, ембриолози и ендокринолози. Критериумите и квалитетот на работата на секој лекар, техничар, дијагностичките и терапевтските процедури се јасно пропишани, вели д-р Сретен Јовановиќ, специјалист по урологија.
„Современиот начин на живот има ефект дека во развиените земји мажот го раѓа своето прво дете во просек на 31 година“, вели докторот.
Тешките метали, пластиката, пестицидите во земјоделството, хормоните во ветеринарната медицина и одредени лекови се меѓу хемиските агенси што предизвикуваат стерилитет. Лошите животни навики и стресот наметнат од современиот начин на живот се причини што влијаат на оксидативните процеси и водат до акумулација на слободни радикали, особено кислород.
Сперматозоидот (машка полова клетка) е 40 пати помал од просечната клетка во нашето тело, а половина од нашиот генетски материјал се наоѓа во толку мал простор, што го прави многу чувствителен. Мора да се споменат претходно постоечките и придружните заразни и метаболички (ендокрини) болести кои влијаат на плодноста на мажот.
Медицинска историја, анамнеза, преглед на пациентот – општ и уролошки, ултразвучен преглед на абдомен и гениталии и испитување на сперма (спермограм) се основа на дијагностичкиот алгоритам за тестирање на машката стерилност.
Параметрите на спермогамот се стандардизирани од страна на Светската здравствена организација. Многу е важно методологијата(постапката на земање, транспорт и испитување на спермата да биде во согласност со пропишаните правила). Одлуката за понатамошни дијагностички и терапевтски процедури зависи од наодите на спермата.
Сигурно е дека одлуките не треба да се донесуваат само врз основа на испитување на еден примерок од сперма. Процесот на сперматогенеза трае околу 70 дена, и потребно е да се прават два, а понекогаш и три спермограми во редовни интервали.
Анамнезата и разговорот со пациентот можат да откријат навики, начин на живот, употреба на лекови, претходни хируршки процедури и повреди на гениталиите, како и претходно постоечки и придружни болести.
Прегледот може да открие знаци на хормонална нерамнотежа, аномалии во големината и положбата на тестисите и пенисот, присуство на проширени вени на скротумот, локални знаци на воспаление и генитална траума.
Ултразвучна дијагностика кај машка неплодност
Ултразвучната дијагностика го открива морфолошкиот изглед на урогениталните органи, првенствено тестисите, епидидимисот, ејакулаторните канали и везикулите. Фактот дека машките урогенитални малформации се најчестите малформации во човечката патологија покажува колку е важен ултразвучниот преглед на урогениталниот тракт.
Во зависност од првичните наоди и терапевтскиот одговор, тестовите можат да бидат дополнети со хормонска анализа, која покажува зачувување на хипоталамо-хипофизна-тестикуларна оска. Одредувањето на нивоата на вкупен и слободен тестостерон и хормоните на хипофизата (FSH и LH) е задолжително во алгоритмот на дијагностичките процедури.
Исто така, INHIMBIN B (активин) е помалку познат тестикуларен хормон и има директна позитивна врска со квалитетот на сперматогенезата. Црниот дроб и масното ткиво го претвораат тестостеронот во естроген преку процесот на ароматизација.
Односот на тестостерон и естроген е важен за квалитетна сперматогенеза. Изборот на збир на хормонски анализи и нивното толкување не може да се разгледува изолирано и без други анализи и дијагностички процедури.
Генетското тестирање за азооспермија е одредување на кариотип и тест за дефрагментација на ДНК, како и анализа на Y хромозомот со цел правилно да се процени за биопсија на тестисите. Цистичната фиброза како причина за стерилитет има јасна генетска основа и може да се пренесе на потомството.
За жал, денес, кај речиси 30 проценти од мажите, не може да се пронајде причината за неплодност, а оваа состојба се нарекува идиопатска стерилност.
Терапија за машка неплодност
Правилниот избор на лекар, упорноста во третманот и позитивниот став кај 80 проценти од паровите со неплодност даваат резултати. Тимскиот пристап со почитување на стандардите за третман е единствениот соодветен начин за работа во овој сложен медицински проблем. Таквиот пристап кон третманот на брачната стерилност влева доверба кај паровите и обезбедува сигурност во тој деликатен период.
Здрав начин на живот, намалување на вишокот килограми, престанок со пушење, помалку стрес се обврски на секој маж кој сака да стане татко. Помошта од психолог, психотерапевтската поддршка и поддршката за третман на стерилитет од специјалист за диетска терапија се дел од мултидисциплинарниот пристап кон третманот на стерилитет.
Додатоците во исхраната кои ја зачувуваат и подобруваат сперматогенезата кај мажите се антиоксиданси и можат да бидат:
витамини (Е, Ц, Д Б12, фолна киселина),аминокиселини (аргинин, карнитин), незаситени масни киселини (омега 3), елементи во трагови (цинк и селен), а еден од најсилните антиоксиданси е Q ензимот 10, кој има значајно место во третманот на стерилитет.
Важно е да се напомене дека нивната примена, дозирање и комбинација треба да бидат препуштени на урологот кој го води третманот на стерилитетот, додека пациентот се следи во поширок медицински контекст.
Хормонската терапија, примената на антибиотици, хируршките интервенции на тестовите и корекција на варикоцела се терапевтски процедури во областа на работата на уролозите.
Тестикуларните и епидидималните пункции или отворената тестикуларна биопсија имаат задача да собираат и криопрезервираат сперматозоиди (замрзнување на сперма) со цел да се применат различни видови асистирана репродукција од страна на гинеколозите.
Примерокот добиен со пункција бара дополнителна подготовка во магнетно поле или PCR техника, што е задача на ембриолозите и генетичарите. Квалитетот на спермата го одредува видот на оплодување, а може да биде природно или асистирано размножување.
Методите на асистирана репродукција се движат од интраутерина инсеминација (IUI), како наједноставна, до интрацитоплазматска инјекција на сперма (ICSI), како најтешка постапка.
Заклучок
Мултидисциплинарен пристап, совесно, одговорно и компетентно водење на паровите низ процесот на дијагностицирање и лекување на стерилитетот и следење на најактуелните упатства од клиничката пракса се најадекватниот начин за надминување на овој важен медицински и демографски проблем.
