Ризикот од висок крвен притисок се зголемува со возраста, поради структурни промени во крвните садови.
Во старост, и кај мажите и кај жените, систолната хипертензија обично се јавува по 50-годишна возраст.
Крвниот притисок е еден од клучните показатели за општата здравствена состојба, а неговите нормални вредности можат да варираат во зависност од возраста и полот.
Нормалните вредности на крвниот притисок варираат со возраста.
Вредностите на крвниот притисок се добар показател за тоа колку напорно работи срцето и се важен дел од целокупната здравствена проценка.
Нов начин за мерење на крвниот притисок е спас за луѓето кои не можат да го измерат на раката: Меѓу нив се и преживеани од мозочен удар.
Крвниот притисок се менува и флуктуира во текот на денот во зависност од многу фактори, како што се нивото на активност, емоционалната состојба и спиењето. Иако често се користи еден единствен репер, важно е да се разбере дека она што е „нормално“ за едно лице не е нужно исто за друго.
Што значат броевите на крвниот притисок?
Крвниот притисок се однесува на вкупната количина на сила што крвта ја врши врз ѕидовите на артериите. Се мери во милиметри живин столб (mmHg) и се состои од два броја, систолен и дијастолен:
Систолниот или горен крвен притисок е притисокот врз крвните садови кога крвта се испумпува од срцето.
Дијастолниот или понискиот крвен притисок се бележи кога срцето мирува помеѓу отчукувањата, односно додека се полни со крв.
Експертите се согласуваат дека вредностите на крвниот притисок помали од 120/80 mmHg се сметаат за оптимален крвен притисок . Иако нормалниот крвен притисок варира од личност до личност, за повеќето луѓе важат следниве упатства кога станува збор за опсегот на крвниот притисок.
Категории на крвен притисок
Институтот за истражување на срцето ( HRI ) во Њутаун, Нов Јужен Велс, Австралија, ги наведува следниве опсези на крвен притисок врз основа на вредностите на систолниот и дијастолниот притисок:
Ниска ( хипотензија ): систолен до или под 90 mmHg, дијастолен до или под 60 mmHg (90/60).
Оптимално : систолен до 120 mmHg, дијастолен до 80 mmHg (120/80).
Нормално : систолен до 120-129 mmHg, дијастолен до 80-84 mmHg.
Нормално до високо : систолен помеѓу 130–139 mmHg, дијастолен помеѓу 85–89 mmHg.
Висок ( хипертензија ): систолен од 140 mmHg и повеќе, дијастолен од 90 mmHg и повеќе (140/90).
Нормален крвен притисок кај деца и тинејџери
Доенчиња до 1 месец: систолен помеѓу 60-90 mmHg, дијастолен помеѓу 20-60 mmHg.
Доенчиња: систолен помеѓу 87–105 mmHg, дијастолен помеѓу 53–66 mmHg.
Мали деца: систолен помеѓу 95-105 mmHg, дијастолен помеѓу 53-66 mmHg.
Деца од предучилишна возраст: систолен помеѓу 95-110 mmHg, дијастолен помеѓу 56-70 mmHg.
Деца од училишна возраст: систолен притисок помеѓу 97-112 mmHg, дијастолен притисок помеѓу 57-71 mmHg.
Адолесценти: систолен помеѓу 112-128 mmHg, дијастолен помеѓу 66-80 mmHg.
Нормален крвен притисок според возраста и полот
Во зрелоста, просечниот крвен притисок според возраста и полот е:
18–39 години: Жени: 110/68 mmHg; Мажи: 119/70 mmHg.
40–59 години : Жени: 122/74 mmHg; Мажи: 124/77 mmHg.
60+ години : Жени: 139/68 mmHg; Мажи: 133/69 mmHg
Ефект на стареењето врз крвниот притисок
Веројатноста лицето да има висок крвен притисок се зголемува со возраста. Ова се должи на структурни промени во крвните садови или васкуларниот систем на телото. Артериите стануваат поцврсти, што доведува до зголемување на крвниот притисок.
Високиот крвен притисок е еден од главните фактори на ризик за кардиоваскуларни заболувања, особено срцев удар и мозочни удари.
Кој притисок е поважен – систолен или дијастолен
Американската асоцијација за срце наведува дека покачениот систолен или покачен дијастолен крвен притисок може да се користи за дијагностицирање на висок крвен притисок. Но, систолниот крвен притисок кажува повеќе за факторите на ризик за срцеви заболувања кај луѓе над 50 години . Како што луѓето стареат, нивниот систолен крвен притисок обично се зголемува затоа што:
Големите артерии стануваат поцврсти.
Со текот на времето, се создава повеќе плак.
Повисоки стапки на срцеви и васкуларни заболувања.
Кога и колку често треба да се мери крвниот притисок
Високиот крвен притисок се нарекува и „тивок убиец“, бидејќи обично не покажува никакви симптоми, а многу луѓе дури и не знаат дека го имаат. Единствениот и воедно наједноставен начин за откривање на висок крвен притисок е неговото мерење. Бидејќи нема специфични симптоми, важно е дури и здравите луѓе периодично да ги проверуваат вредностите на крвниот притисок дома.
За првична проценка на хипертензија, крвниот притисок треба да се мери дома најмалку два до три пати неделно , освен ако лекарот не препише поинаку. Резултатите од мерењата треба да се евидентираат, така што лекарот ќе има детален увид во состојбата.
Притисокот треба да се мери во исто време од денот, пред или по терапијата, за да може да се споредат вредностите на притисокот. Препорачливо е мерењето на притисокот да се прави наутро (половина до еден час по будењето и пред земање на лекот) и навечер (пред јадење) . Повремено мерете го притисокот напладне.
Нови ограничувања за висок крвен притисок и хипертензија
Во август оваа година, Американската асоцијација за срце и Американскиот колеџ за кардиологија објавија нови упатства за превенција и третман на хипертензија , врз основа на сеопфатна анализа на литературата објавена во последните 10 години.
Меѓу другото, новите упатства ја отстранија категоријата „прехипертензија“, која беше дефинирана како систолен притисок од 120-139 mmHg или дијастолен притисок од 80-99 mmHg. Сега пациентите се категоризираат како пациенти со „висок крвен притисок“ ако нивниот систолен притисок е 120-129 и дијастолен до 80 mmHg, или хипертензија во стадиум 1 ако имаат 130-139/80-89.
Преглед на категориите покачен крвен притисок и хипертензија:
Висок крвен притисок : вредности на систолен притисок помеѓу 120-129 mmHg и дијастолен притисок до 80 mmHg (120/80 – 129/80).
Стадиум I на хипертензија : вредности на систолен притисок помеѓу 130-139 mmHg или дијастолен помеѓу 80-89 mmHg (130/80 – 139/89).
Хипертензија во стадиум II : систолен притисок од 140 mmHg или повеќе или дијастолен притисок од 90 mmHg или повеќе (140/90).
Хипертензивна криза : вредности на систолен притисок над 180 mmHg и/или дијастолен притисок над 120 mmHg (180/120).
Што значи опасно висок крвен притисок?
Без оглед на полот, хипертензивната криза е најтешката форма на хипертензија и значи вредности на крвниот притисок од 180/120 mmHg или повеќе.
Еднократно високо отчитување не е непосредна причина за тревога. Во случај на ненадејно отчитување на крвниот притисок од 180/120 mmHg, треба да почекате најмалку една минута и повторно да го измерите притисокот. Доколку вредностите се сè уште многу високи, веднаш треба да се повика брза помош.
Мерењата на крвниот притисок над 180/120 mmHg се сметаат за опасно високи и бараат итна медицинска помош, но дури и значително пониските мерења носат висок ризик од мозочен удар.
Не постои прецизна вредност на крвниот притисок при која е сигурен мозочен удар, а која важи за сите луѓе. Сепак, студиите покажуваат дека најчесто хипертензијата од II степен (крвен притисок од 140/90 mmHg и повеќе) е поврзана со ризик од мозочен удар.
Како да се одржи здрав крвен притисок на која било возраст
Здравите навики остануваат прва линија на грижа за сите возрасни лица со висок крвен притисок. Новите упатства го нагласуваат фактот дека исхраната може да има големо влијание врз крвниот притисок и се фокусираат на две клучни промени во исхраната:
Ограничен внес на натриум: Помалку од 2.300 милиграми (мг) сол дневно, со фокус на идеалната граница од 1.500 мг дневно.
Избегнување или ограничување на внесот на алкохол: Идеално – не консумирајте алкохол, или максимум две пијалоци дневно за мажи, или еден пијалок дневно за жени.
Други фактори на животниот стил кои се во фокусот на новите упатства за крвен притисок вклучуваат:
Справување со стрес: Вежбање, како и вклучување техники за намалување на стресот како што се медитација, контрола на дишењето или јога.
Одржување или постигнување здрава тежина: Целта е да се намали телесната тежина за најмалку 5 проценти кај возрасни кои имаат прекумерна тежина или се дебели.
Исхрана здрава за срцето: На пример, планот за исхрана DASH , кој нагласува намален внес на натриум и исхрана богата со зеленчук, овошје, интегрални житарки, мешунки, јаткасти плодови и семки, како и млечни производи со ниска или безмасна содржина на масти, а вклучува и посно месо и живина, риба и нетропски масла.
Зголемете ја физичката активност: Најмалку 75-150 минути неделно, вклучувајќи аеробни вежби (како кардио) и/или тренинг за сила (како тренинг со тегови).
Редовно следење на крвниот притисок:
Се препорачува следење на крвниот притисок дома за да се потврди дијагнозата на висок крвен притисок и да се следи напредокот и да се прилагоди третманот како дел од интегриран план за нега.
