Грипот се појавува секоја зима, но оваа година ситуацијата се чини дека е поинаква, пишува Би-Би-Си.
Сезонскиот вирус на грип одеднаш мутираше во текот на летото; се чини дека дел од нашиот имунитет го избегнува, сезоната на грип ја започна повеќе од еден месец порано и припаѓа на тип кој предизвикува потешки форми на болеста.
Британскиот здравствен систем (NHS) издаде предупредување „SOS вакцина против грип“, бидејќи расте стравот дека оваа комбинација би можела да донесе многу тешка зима, пишува Би-Би-Си.
Постојат многу неизвесности, но водечките експерти за грип велат дека нема да бидат изненадени ако ова се покаже како најлошата сезона на грип во последната деценија.
„Долго време не сме виделе ваков вирус, овие модели се невообичаени“, вели професорката Никола Луис, директорка на Глобалниот центар за грип при Институтот „Френсис Крик“.
„Загрижена сум, апсолутно“, додава таа. „Не паничам, но сум загрижена.“
Што се случува – и што можеме да направиме?
Научниците ја следат еволуцијата на вирусите на грип бидејќи тие постојано мутираат, а сезонската вакцина мора да се ажурира секоја година.
Оваа еволуција се случува по шема позната како „поместување и лебдење“– поголемиот дел од времето вирусот се менува постепено, но повремено има ненадеен скок кога вирусот значително се менува.
Ова се случи во јуни оваа година.
Седум мутации се појавија во сезонскиот сој на грип H3N2 и доведоа до „брзо зголемување“ на бројот на пријави за мутираниот вирус, вели професорот Дерек Смит, директор на Центарот за еволуција на патогени на Универзитетот во Кембриџ.
Невообичаено е што ова се случило среде лето, надвор од вообичаената сезона на грип.
„Речиси е сигурно дека ќе се прошири низ целиот свет“, вели Смит. „Тоа е нешто што брзо ќе се појави.“
До септември, како што децата се враќаа на училиште, ноќите стануваа подолги, температурите паѓаа, а бројот на случаи почна да расте.
Иако научниците сè уште го истражуваат влијанието на мутациите, тие веројатно му помагаат на вирусот да избегне дел од имунитетот што го развивме преку години изложеност на грип и вакцинација.
Ова го олеснува ширењето на вирусот сега – што објаснува зошто сезоната на грип започна порано во Велика Британија и други земји, вклучително и Јапонија.
Ако вирусот полесно се пренесува, не мора да „чека“ зима, кога поминуваме повеќе време во затворен простор, за да започне сезоната на ширење.
„Многу сме напред“, вели професорот Луис. „Мислам дека ова ќе биде силна сезона на грип.“
Ако се сеќавате на R-бројот од пандемијата – бројот на луѓе што едно заразено лице може да ги зарази – новиот мутант има предност.
Сезонскиот грип обично има R од околу 1,2, додека оваа година се проценува дека е 1,4, вели Луис.
Грубо кажано, ако 100 луѓе имаат грип, тие би заразиле 120 други во просек годишно, а оваа година околу 140.
„Многу е веројатно дека ова ќе биде тешка сезона на грип, и тоа многу наскоро – веќе сме длабоко во неа“, вели професорот Кристоф Фрејзер од Институтот за пандемиски науки на Универзитетот во Оксфорд.
„Постојат индикатори дека ова би можело да биде полошо од некои од сезоните што ги имавме во последните 10 години.“
Во просечна сезона на грип, околу една петтина од населението се заразува, но оваа година тој број може да биде поголем, предупредува тој.
Опасности и мутации
Иако се повлекуваат делумни паралели со Австралија – која имаше рекордна сезона на грип оваа година – истиот мутиран H3N2 не циркулираше таму.
Вирусот моментално најмногу се шири кај децата, особено во училиштата, но научниците стравуваат дека би можел да се прошири кај постарите лица, чиј имунитет е послаб.
„H3 е секогаш поагресивен вирус, поопасен и има поголемо влијание врз населението“, објаснува Луис.
Минатата година, речиси 8.000 луѓе починаа од грип, додека во сезоната 2022-2023 година имаше речиси 16.000 смртни случаи. Националната здравствена служба (NHS) веќе очекува тешка сезона.
Што можеме да направиме?
Најважниот совет: примете ја вашата сезонска вакцина против грип.
НХС во Англија предупредува дека следната недела има 2,4 милиони достапни термини за вакцинација.
Професорот Луис вели дека ова е „апсолутно најважната година“ за луѓето да се вакцинираат:
„Ако вашиот лекар ве повикал, ве молиме примете ја вакцината што е можно поскоро.“
Сепак, вакцината од оваа година не е совршено совпадната со новиот мутиран вирус.
Одлуката за неговиот состав беше донесена во февруари, со цел да се произведат доволни количини, а новиот сој се појави дури во јуни.
„Подобра е извесна заштита отколку никаква“, вели професор Фрејзер, „но оваа година заштитата ќе биде малку послаба бидејќи вакцината не е идеално совпадната“.
Вакцината сè уште му помага на телото да создава антитела и да ја намали сериозноста на болеста, дури и ако не ја спречи целосно инфекцијата. Исто така, штити од повеќе видови на грип кои можат да предизвикаат свои бранови на инфекција.
„Без оглед на тоа кои соеви доминираат оваа зима, можеме да бидеме сигурни дека вакцината ќе помогне да се намали ризикот од тешки заболувања и хоспитализација“, вели д-р Мери Ремзи од британската Агенција за здравствена безбедност.
Во меѓувреме, на лекарите им е советувано рано да им даваат антивирусни лекови на пациентите со грип, што значително го намалува ризикот од компликации.
Јапонија се соочува и со рана сезона на грип и привремено ги затвора училиштата за да се спречи ширењето на инфекцијата – не преку „Ковид-локади“, туку краткорочни мерки што помагаат во контролата на вирусот.
Никој со сигурност не знае што ќе се случи во наредните месеци.
„Можеби сè ќе исчезне до следната недела“, вели професорот Луис, „но не мислам дека ќе помине.“
