Честопати може да се слушне она „сезона на алергии е, а јас сум склон/а, ама ништо страшно со терапија брзо го решавам проблемот…“ Каков е вашиот став за ова самодредување на дијагноза, терапија?
ДОКИЌ: Прво, сезона на алергии кај нас е секогаш. Некаде во февруари почнуваат да цветаат медитеранските дрвја кои ги има во јужните краишта на Македонија, тоа се чемпреси, кипариси итн. Понатаму во март почнуваат да цветаат раноцветачките дрвја, како што се бреза, евла, јавор, бука, леска… Тие цветаат отприлика околу еден месец. На почетокот на месец април во зависност од климатските фактори, плус минус две недели, почнува да цвета и тревата. Таа се задржува до август, а понекогаш дури сме наоѓале мали концентрации и во септември. Во меѓувреме, почнуваат да цветаат и коровите, плевелот од типот на киселец, тегавец, амброзија итн. Тие цветаат некаде до речиси крајот на октомври.
Само во ноември, декември и јануари немаме поленски зрнца што летаат надвор, но тогаш, пак, имаме алергени од внатрешната средина како што се микрокрлежите од домашната прашина, спори од мувла и влакна од домашни миленичиња (мачки), како и аерозагадување на воздухот.
Што се однесува, пак, до фактот дека пациентите сами си поставуваат дијагноза може да се каже дека тие не се доволно едуцирани самите да си ја постават дијагнозата и мојата препорака е секогаш да се јават на лекар. Навистина, некогаш симптомите многу наликуваат на една обична настинка, особено во периодот кога има настинки во зимските месеци. Во летниот период, секако, дека човек поретко настинува и помалку веројатно е дека се работи за настинка, туку дека се работи за алергија. Но уште еднаш ќе потенцирам – треба да се дијагностицира од страна на стручно лице, доктор кој ќе направи тестови. Шпекулација или „само ми се чини“ дека е ова или она не е доволно, треба да имаме некаков доказ. Ако на некој пациент му дадете дијагноза тоа е исто, ако се направи компарација со правниот систем, како да му се даде пресуда, а пресуда не се носи врз база на шпекулација, туку врз база на доказен материјал. Кај нас доказен материјал се клиничките наоди, алерголошките тестови, сприометриските наоди или гасните анализи на крвта. Сето тоа кога ќе се состави во еден мозаик лесно се наѕира сликата и тогаш може да се потврди или отфрли дијагнозата на алергија. Честопати имам пациенти кои доаѓаат со симптоми коишто наликуваат на алергија, но кога ќе ги тестираме тие немаат алергија, а џабе земале антиалергик од типот на лоратадин или некој друг антихистаминик.
Го споменавме летото, а тоа е период кога поголемиот дел од кожата ни е изложен на сончевите зраци, па честопати се случуваат и кожни реакции...
ДОКИЌ: Постои алергија на сонце меѓутоа таа алергија треба да се разликува од пречувствителна кожа која реагира на сончевите зраци со едно брзо зацрвенување, особено кај пациенти кои имаат светла кожа, светла боја на косата и очите, коишто немаат многу пигмент. Тие брзо црвенеат под влијание на сонце. Оние коишто имаат алергија на сонце може да добијат оток на кожата проследен со силен јадеж. Може да се појави и во форма на брунки по кожата, и тоа главно на откриените делови на кожата кои се изложени на сонцето.
Оттука уште на првото сонце важно е кожата постепено да се изложува на сонце и со тоа да се адаптира. Навистина треба да се постапува претпазливо и затоа е важно оваа превентивна мерка да се спроведе што е можно порано, можеби уште во април, зашто, нормално, тешко е да се оди со долги ракави во лето. Ако не се направи таа подготовка тогаш пожелно е да се носат шапки кои ќе го заштитат лицето и одголените горни делови од телото околу вратот. Доколку пациентите со алергија на сонце сакаат да одат на плажа пожелно е да престојуваат во сенка цело време. Постојат, исто така, и маички кои се со УВ фактор, тоа се оние маички кои ги користат сурферите. Ако, пак, веќе дојде до реакција тогаш тука антихистаминикот е лек којшто треба да се примени онолку долго додека има проблеми на кожата. Таква иритирана кожа НЕ СМЕЕ, повторувам НЕ СМЕЕ да се третира со ниту едно хемиско средство дури ниту со бебешки шампони. Треба наједноставно да се мие само со млака вода. Потопла ќе го зголеми јадежот, а и постудената може, исто така, негативно да влијае. Парфеми никако да не се употребуваат, ниту некои други козметички средства додека трааат симптомите со кожата.
Што е со убодите од инсекти кои, исто така, не се сфаќаат премногу сериозно, а одењето на лекар е последната опција, после, се разбира, третирање со оцет, мраз, сок од домат…?!
ДОКИЌ: Убод од инсект, хименоптера тоа е пчела или оса, кај секого може да направи некаква токсохемиска реакција, односно да биде проследено со оток на дел од телото или онаму каде што е внесено осилото, коешто патем кажано треба да се извади. Сите овие средства можат само да ја ублажат можеби болката или отокот, тоа е во случаите кога имаме обични реакции коишто се тоскични, токсохемиски и кои не се алергиски. Алергиските реакции кај пречувствителните пациенти можат да бидат и живото загрозувачки. Кај таквите пациенти, обично доаѓа до паѓање на притисокот, осип по кожата во форма на уртикарија и недостаток на воздух и тешко дишење, тоа се првите знаци дека настанува анафилактичен шок, од којшто може да се умре. Таков шок настанува, на пример, при примена на лекови, како пеницилинот. Значи, таквите пациенти веднаш мора да одат во болница. Доколку се констатира потешка форма на алергиска реакција на убод од инсекти, во тој случај се препорачува носење на инјекции епинефрин. Лекот е во форма на пенкала и ги викаат анакит, а некаде го викаат епипен. Лекот се вбризгува во надколеното. Ова исто важи и за пациентите коишто имаат изразена алергија на храна, особено на риба, морски плодови и др., којашто може да се манифестира и како анафилактичен шок и може да доведе до смрт. Во такви услови се препорачува епипен. Пациентите кои веќе имале вакво искуство, односно потешка форма на анафилактична реакција, треба да си набават вакво пенкало, да бидат обучени како се користи за да бидат сигурни дека нивниот живот нема да биде загрозен.
Споменавте алергии на храна, јасно е дека ако некој има проблем ќе води сметка за тоа, но што е со воведувањето на храната кај децата и можноста од појава на алергии?
ДОКИЌ: Кај сите нормални деца препораките од педијатрите си важат онака како што се прифатени според нивните водичи. За оние кои веќе имаат некаква склоност кон некаква алергија, било некој од родителите да е алергичен или, пак, појавуваат некаква форма на атописки дерматит во раното детство, кај таквите деца треба да се одбегнува давање на алергогена храна, односно да се пролонгира нејзиното давање што е можно подоцна. Тука спаѓаат риба, јајца, јагоди, јаткасти плодови и други продукти.
За крај, да решиме уште една дилема – Веќе извесно време владее трендот на вежбање, здрава исхрана, која ја подготвуваат нутриционисти, некако сè повеќе се зборува за имунитетот… Дали имунитетот навистина „паѓа“ и дали „паднат“ имунитет се коригира со посебен режим на исхрана?
ДОКИЌ: Храната е извонредно важна за сите животни процеси, меѓудругото и за имунитетот, затоа сметам дека храната треба да биде добро балансирана, односно да постои рамнотежата меѓу јаглените хидрати, мастите и протеините. Ова важи кога зборуваме за здрави особи. Начинот на исхрана зависи од општата состојба на личноста, затоа не би можел да дадам општа препорака бидејќи нели се вели – one size does not fit all. Секој е индивидуа за себе, дури и да се брат и сестра, ако не се еднојајцеви близнаци ќе имаат различни имунулошки системи и кон секој треба да се има индивидуален пристап. И ние во медицината имаме индивидуален пристап кон нашите пациенти. Ако зборувам за асмата којашто е доста често заболување, секој пациент го третираме индивидуално бидејќи има повеќе различни фенотипски форми на астма што различно се манифестираат, а сите се под еден чадор на терминот на астма. И затоа одиме за секој пациент со поединечна терапија за да може така најдобро да се третираат пациентите. Тоа важи и за исхраната и за воведувањето на олигоелементи, микроелементи, пробиотици итн. На пример, на еден спортист, секако, дека ќе треба да му препорачате цинк, магнезиум, калциум итн.
А ние не можеме да знаеме кога пациентот има некакви симптоми дали тие се должат на пад на имунитетот или не. Не може да падне имунитетот од ништо. Секое зошто има свое затоа. За некому да му се каже „паднат ти е имунитетот” прво треба да се земат антитела, па ќе се земат делови од комплементниот систем, па ќе се измери активноста на Т лимфоцитите, Б лимфоцитите и др. Има низа имунолошки параметри кои треба да се испитаат и да се земат предвид за да се констатира дали некому имунитетот навистина му е паднат и ако е паднат зошто е така. Еве, на пример, знаеме дека сипаниците предизвикуваат пад на имуниот систем во траење од неколку недели до неколку месеци. Исто така, падот на имунитетот е карактеристичен и за мононуклеозата, при хемостатска или зрачна терапија или кога пациентите имаат некој малигном. Сето тоа води до намалување на имунитетот и не можеме да кажеме дека доаѓа до пад на имунитетот од ништо. Има многу болести кои можат да доведат до една имунодефициентност.
пишува: Александра С.
