Оралната хирургија е специјалност во стоматологијата која се занимава со дијагностика, хируршко лекување и управување со болести, повреди и деформитети на устата, забите, вилиците и околните ткива. Оралните хирурзи имаат посебна обука и експертиза во хируршки процедури и третмани кои ги надминуваат основните стоматолошки процедури.
Подрачје на делување на оралната хирургија:
- Екстракција на заби:
- Комплицирана екстракција: Отстранување на заби кои се оштетени, скршени или заглавени во вилицата.
- Екстракција на умници: Често се изведува кога умниците предизвикуваат болка, инфекција или проблеми со растот.
- Имплантологија:
- Вградување на дентални импланти кои служат како замена за изгубени заби. Ова вклучува поставување на титаниумски шраф во виличната коска како основа за идниот заб или протеза.
- Корективна хирургија на вилицата (ортогнатска хирургија):
- Оваа хирургија се изведува за да се корегираат неправилностите во положбата на вилиците кои можат да предизвикаат функционални или естетски проблеми.
- Третман на патолошки промени:
- Хируршко отстранување на цисти, тумори и други патолошки промени во устата и вилицата.
- Биопсија на сомнителни промени за дијагностицирање на рак или други болести.
- Хируршко лечење на повреди:
- Репозиција и фиксација на скршеници на вилицата и лицето.
- Лекување на меки ткива во случај на повреди или трауми.
- Периодонтална хирургија:
- Третмани за заболувања на непцата и коската околу забите.
- Трансплантација на ткива и други процедури за обновување на здравјето на непцата.
- Хируршки третмани за орални компликации:
- Откривање и третирање на фрактури или оштетувања на забите кои не можат да се лекуваат со конвенционални методи.
- Третман на компликации од дентални инфекции, како апсцеси.
Процес на обука за орален хирург:
Оралните хирурзи завршуваат основно стоматолошко образование (стоматолошки факултет), по што следува специјализација во орална хирургија, која трае дополнителни 4-6 години. Во ова време, тие добиваат обука во општа хирургија, анестезија и хируршко управување со комплексни орални и максилофацијални состојби.
Планирање и изведување на хируршки интервенции:
- Преглед и дијагностика: Првиот чекор е темелен преглед и дијагностика, што може да вклучува рендгенски снимки, компјутерска томографија (CT) и други дијагностички тестови.
- Планирање: Врз основа на дијагнозата, се прави план за хируршката интервенција, земајќи ги предвид анатомијата на пациентот и потенцијалните ризици.
- Изведување на интервенцијата: Оралниот хирург ја изведува операцијата под локална анестезија или општа анестезија, зависно од сложеноста на интервенцијата и состојбата на пациентот.
- Постоперативна нега: Се даваат упатства за постоперативна нега за да се спречат компликации, како инфекција или крварење. Често се препорачуваат аналгетици, антибиотици и други лекови.
Современи технологии и методи:
- Ласерска хирургија: Се користи за помалку инвазивни интервенции, намалување на крварењето и побрзо заздравување.
- Дигитална имплантологија: Прецизно планирање и поставување на импланти со помош на компјутерски навигирани системи.
- 3D печатење: Изработка на хируршки водичи и модели за подобро планирање на комплексни интервенции.
Улога и важност:
Оралната хирургија има значајна улога во подобрување на квалитетот на животот на пациентите преку третирање на сериозни орални проблеми кои можат да влијаат врз функцијата на устата, говорот, џвакањето и естетиката на лицето. Со современите техники и материјали, овие хируршки интервенции стануваат побезбедни, поефикасни и помалку болни за пациентите.
Интервенцијата на орален хирург е неопходна кога проблемите во усната шуплина, вилиците или околните структури не можат да се решат со конвенционални стоматолошки методи. Ова вклучува состојби и ситуации кои бараат напредна хируршка експертиза. Некои од најчестите случаи кога е потребна интервенција на орален хирург се:
1. Комплицирана екстракција на заби:
- Затворени или заглавени (импактирани) умници: Кога умниците се заглавени во вилицата или растат под неправилен агол, тие можат да предизвикаат болка, инфекција или оштетување на соседните заби.
- Скршени или сериозно оштетени заби: Ако забот е скршен на ниво на коренот или е сериозно расипан и не може да се спаси со традиционални стоматолошки процедури.
2. Дентални импланти:
- Недостаток на еден или повеќе заби: Оралниот хирург поставува дентални импланти кои служат како основа за идните протези или коронки.
- Подготовка на вилицата за импланти: Во случаи кога има недоволно коска (атрофија на вилицата), може да биде потребна хируршка процедура за додавање на коскена маса (синус лифт, коскени графтови).
3. Ортогнатска хирургија (корективна хирургија на вилиците):
- Неправилно порамнување на вилиците: Ако горната и долната вилица не се правилно поставени, што може да предизвика проблеми со џвакање, говор или естетика.
- Проблеми со оклузија: Кога забите не се затвораат правилно, предизвикувајќи болка во зглобот на вилицата (ТМЗ), главоболки или проблеми со џвакањето.
4. Патолошки промени и неоплазми:
- Цисти и тумори: Оралниот хирург отстранува цисти, бенигни тумори и, во некои случаи, малигни тумори од устата, вилиците или околните ткива.
- Биопсија на сомнителни промени: Ако има сомнение за рак на устата или други сериозни заболувања, потребна е хируршка биопсија за дијагностика.
5. Повреди на лицето и вилиците:
- Скршеници на вилицата: Репозиција и фиксација на скршени или дислоцирани делови од вилицата.
- Повреди на меки ткива: Хируршка интервенција за санација на расекотини или други повреди на усните, јазикот и непцата.
6. Хируршки третмани за заболувања на непцата (периодонтална хирургија):
- Напредна пародонтоза: Кога заболувањето на непцата е толку напреднато што стандардниот третман не е доволен, потребна е хируршка интервенција за чистење на корените и регенерација на оштетената коска и ткива.
- Гингивектомија и гингивопластика: Отстранување на вишок ткиво или корекција на контурата на непцата.
7. Проблеми со темпоромандибуларниот зглоб (ТМЗ):
- Тежок бол и ограничено отворање на устата: Хируршки интервенции за решавање на проблеми со темпоромандибуларниот зглоб, кога неинвазивните методи на лечење не се успешни.
8. Припрема за протетика:
- Хируршка корекција на коскената структура: Припрема на вилицата за поставување на целосни или делумни протези, со цел подобра стабилност и функционалност.
9. Апсцеси и инфекции:
- Инфекција која не може да се контролира: Кога инфекцијата во забите или непцата се проширила и кон вилицата или лицето, и не реагира на антибиотска терапија.
10. Превентивна хирургија:
- Преместување или отстранување на заби кои би можеле да предизвикаат проблеми во иднина.
Интервенциите на орален хирург најчесто се изведуваат под локална анестезија, но во некои случаи може да биде потребна општа анестезија, особено ако се работи за сложени или долготрајни операции. По интервенцијата, важно е пациентот да следи одредени упатства за постоперативна нега за да се минимизираат компликациите и да се забрза заздравувањето.
