Скршеници на телото се повреди при кои доаѓа до прекин на континуитетот на коската. Тие можат да бидат предизвикани од различни фактори, како што се:
- Траума – најчестиот причинител е физичка сила, како при падови, сообраќајни несреќи, спортски повреди или директни удари.
- Стрес – долготрајно повторување на мали трауми или преоптоварување на одредени коски (најчесто кај спортисти).
- Болести – одредени медицински состојби, како остеопороза, коскен рак или инфекции, кои ја ослабуваат структурата на коската и ја прават подложна на фрактури.
Квалификација на скршеници:
Скршениците се класифицираат според неколку критериуми:
- Според обликот на скршеницата:
- Прости скршеници – коската е скршена на едно место.
- Сложени скршеници – коската е скршена на повеќе места (парчиња).
- Според степенот на оштетување на кожата:
- Затворени скршеници – кожата останува неоштетена.
- Отворени скршеници – има и оштетување на кожата, коската може да биде изложена на надворешна средина, што носи ризик од инфекции.
- Според анатомското место:
- Скршеници на рацете, нозете, ребрата, карлицата, черепот и други коски.
- Според насоката на фрактурата:
- Трансверзални (попречни)
- Лонгитудинални (надолжни)
- Коси (аголни)
- Спирални (завиени)
Лечење на скршеници:
Лечењето зависи од тежината и типот на скршеницата, но вклучува неколку основни методи:
- Имобилизација – најчесто со гипс или ортопедски помагала, со цел коските да останат стабилни додека се лекуваат.
- Репозиција – враќање на коскените фрагменти во природната положба, може да биде направено мануелно (затворена репозиција) или хируршки (отворена репозиција).
- Хирургија – ако скршеницата е сложена или не може да се лекува со имобилизација, се користат метални плочи, завртки или шипки за фиксирање на коската.
- Физикална терапија – по зараснувањето, се применува рехабилитација за враќање на функцијата на повредениот дел од телото.
- Лекови – за болка и воспаление, како и за поттикнување на процесот на заздравување.
Правилната нега и рехабилитација се клучни за целосно заздравување и спречување на компликации.
Дали скршениците на телото можат да предизвикаат други здравствени состојби, меѓу кои и животнозагрозувачки?
Да, скршениците на телото можат да предизвикаат други здравствени компликации, некои од кои можат да бидат животнозагрозувачки, особено ако не се лекуваат правилно или ако скршеницата е многу сериозна. Еве неколку потенцијални компликации кои можат да произлезат од скршеници:
1. Инфекции
- Отворени скршеници се посебно ризични бидејќи кожата е оштетена, што овозможува навлегување на бактерии. Ако инфекцијата не се лекува, може да се развие остеомиелитис (инфекција на коската), што може да биде тешко за лекување и да предизвика долгорочни проблеми.
2. Шок
- При големи скршеници, особено на карлицата или долните екстремитети, може да дојде до загуба на големо количество крв, што може да предизвика хиповолемичен шок (загуба на крвта), состојба што е животнозагрозувачка и бара итна медицинска интервенција.
3. Масна емболија
- Оваа компликација може да се појави при скршеници на долгите коски, како што се бутната коска или коските на карлицата. Мали капки масно ткиво можат да се ослободат од коскената срж и да влезат во крвотокот, при што можат да стигнат до белите дробови, мозокот или други витални органи. Масната емболија може да доведе до сериозни дишењски и невролошки компликации.
4. Длабока венска тромбоза (ДВТ) и белодробна емболија
- При подолга имобилизација по скршеница, особено на долните екстремитети, може да се создадат тромби (крвни згрутчувања) во длабоките вени на нозете. Овие тромби може да се одвојат и да стигнат до белите дробови, што доведува до белодробна емболија, потенцијално фатална состојба.
5. Повреди на нерви и крвни садови
- Скршениците може да оштетат околните нерви и крвни садови, што може да доведе до сериозни компликации како губење на чувството, слабост или дури и гангрена, доколку крвотокот кон ткивото е сериозно нарушен.
6. Компартмент синдром
- Ова е сериозна состојба која може да настане кога зголемен притисок во мускулите поради крварење или оток ја блокира циркулацијата кон мускулното ткиво и нервите. Ако не се третира веднаш, може да доведе до трајно оштетување на ткивата или дури ампутација.
7. Зголемена склоност кон артритис
- Скршениците на зглобовите (интраартикуларни фрактури) можат да доведат до оштетување на рскавицата и да го зголемат ризикот од развој на посттрауматски артритис.
8. Проблеми со зараснувањето на скршеницата
- Малзараснување (неправилно зараснување на коската) или неуспех во зараснувањето (кога коската не зараснува целосно) може да доведат до долготрајни болки, деформации и функционални ограничувања.
9. Траума на органи
- Скршениците на ребрата, особено при повеќекратни скршеници, можат да предизвикаат оштетување на внатрешните органи, како што се белите дробови (пневмоторакс) или срцето. Ова може да биде многу сериозно и потенцијално животнозагрозувачко.
Правилното и навремено лекување, како и следењето на состојбата на пациентот по скршеницата, се клучни за спречување на овие компликации.
