Панкреасот е клучен орган во човечкото тело кој игра улога и во дигестивниот и во ендокриниот систем. Сместен е зад желудникот, а неговата двојна функција го прави важен за одржување на хомеостазата.
Функции на панкреасот
- Ендокрина функција
Панкреасот произведува хормони како инсулин и глукагон, кои го регулираат нивото на глукоза во крвта. Инсулинот го намалува нивото на шеќер, додека глукагонот го зголемува. - Егзокрина функција
Панкреасот лачи дигестивни ензими (трипсин, липаза, амилаза) кои помагаат во разградување на храната во тенкото црево.
Нормални вредности на крвните испитувања поврзани со панкреасот
Кога се испитува функцијата на панкреасот, се користат неколку крвни тестови:
- Амилаза
- Нормални вредности: 23–85 U/L (може да варира според лабораторијата)
- Липаза
- Нормални вредности: 0–160 U/L
- Глукоза на гладно
- Нормални вредности: 3.9–5.6 mmol/L
- HbA1c (гликозилиран хемоглобин)
- Нормални вредности: <5.7%
Доколку овие вредности се надвор од нормалните граници, тоа може да укажува на заболување на панкреасот.
Можни заболувања на панкреасот
- Панкреатитис
- Акутен панкреатитис: Брзо настаната состојба која може да биде предизвикана од алкохол, камчиња во жолчката или траума.
- Хроничен панкреатитис: Долготрајно воспаление, често поврзано со алкохолизам или генетски фактори.
- Симптоми: Силен бол во горниот дел на стомакот, гадење, повраќање.
- Дијабетес
- Тип 1: Автоимуно заболување кое го уништува производството на инсулин.
- Тип 2: Нарушена способност на телото да користи инсулин, често поврзана со дебелина и начин на живот.
- Рак на панкреасот
- Сериозно и често смртоносно заболување кое се јавува најчесто кај постари лица.
- Симптоми: Губење на тежина, жолтица, болки во стомакот и грбот.
- Цисти или псевдоцисти
- Може да се јават по акутен панкреатитис.
Третман и управување со болестите на панкреасот
- Акутен панкреатитис:
- Хоспитализација, интравенска хидратација, аналгетици.
- Хроничен панкреатитис:
- Промени во начинот на живот (избегнување алкохол), суплементација со ензими, аналгетици.
- Дијабетес:
- Инсулин (за тип 1), орални лекови, контрола на исхраната, физичка активност.
- Рак на панкреасот:
- Хирургија (како што е Випловата процедура), хемотерапија, радиотерапија.
Сериозност на заболувањата на панкреасот
Болестите на панкреасот можат да бидат од блага до сериозна природа. Акутниот панкреатитис, иако често се лекува, може да доведе до компликации како сепса или мултиорганска дисфункција. Хроничниот панкреатитис и дијабетесот бараат долготрајна грижа. Ракот на панкреасот, за жал, има висока стапка на морталитет, особено ако не се открие навреме.
ВАЖНО
Панкреасот е витален орган чија функција е клучна за дигестијата и контролата на шеќерот во крвта. Редовните прегледи, здравата исхрана, избегнувањето алкохол и одржувањето на нормална телесна тежина можат значително да го намалат ризикот од заболувања на панкреасот.
