Настинката (Coryza, Common cold, Rhinitis acutavirosa) претставува една од најчестите инфекции на горно-респираторниот тракт со доминантна афекција на носот и параназалните синуси, карактеристична за есенско-зимскиот период од годината. Кај возрасните се појавуваат просечно 2-3 епизоди на настинки во годината, додека во детската популација овој број е поголем.
Причинители се над 200 типовивируси од кои најчести се Rhino вирусите. Настинката настанува како резултат на намален имунитет на организмот поради премореност, неправилна исхрана, недостаток на витамини, лоши климатски услови, аерозагадување и сл. Вирусите се пренесуваат помеѓу луѓето по капков пат и преку близок личен контакт. Инкубацијата е 24-72 часа. Антибиотиците не се ефикасни во сузбивање на вирусните инфекции.
Настинката започнува со сува продромална фаза во која доминира треска, главоболка, губење на апетитот, малаксаност, покачена температура која кај децата може да е многу висока и иритација во грлото.
Неколку часа по оваа фаза започнува катаралната фаза која се карактеризира со назална и/или постназална секреција – течење на бистар секрет од нос, назална опструкција, кивавица, хипосмија (намален осет за мирис) која е од транзиторен тип, назален говор и кашлица. Често се присутнии окуларни симптоми во смисла на солзење и црвенило на очите.
По 2-3 дена настапува третата или мукозна фаза. Оштетувањето на носната слузокожа од вирусите поттикнува бактериска колонизација, односно секундарна инфекција од сапрофитните бактерии кои се физиолошка флора во носната празнина поради што се менува конзистенцијата и бојата на секретот од бистар во гноен (мукопурулентен/пурулентен) со жолто-зелена пребоеност. Кога детето нема други симптоми освен присутен секрет во нос родителите често пати се во дилема, дали жолто-зелениот секрет индицира отпочнување со антибиотска терапија? Присуство на бистар секрет – не е потребен антибиотик! Тоа е правилна одлука. Жолто-зелен секрет – потребен е антибиотик. Тоа е ЗАБЛУДА! Симптомите на настинката вообичаено поминуваат за 7-10 дена.
Слични симптоми се присутни и кај други заболувања: алергиски или вазомоторен ринитис и грип.
Профилаксата опфаќа зголемување на отпорноста на организмот со навремена употреба (пред сезона на настинки) на имоностимулаторни медикаменти, избегнување на големи собири при епидемии, носење маска, одржување на хигиена на рацете и сл.
Терапијата е симптоматска. Потребно е да се дадат назални или орални деконгестиви, инхалации, аналгетици, антипиретици, витамини, употреба на инфрацрвена ламба, одмор и доволен внес на течности.
Антибиотици не се користат во лекување на настинка. Кога да се отпочне со антибиотска терапија? За тоа постојат прецизно дефинирани медицински протоколи. Антибиотици се ординираат само во случај кога симптомите на настинка се влошуваат по 5-от ден (појава на покачена температура над 38˚С, кашлица и/илипостоење на интензивна главоболка) односно доколку симптомите перзистираат после 10-от ден од појавата на настинката.
Доколку симптомите траат подолго од две седмици и не се лекуваат правилно можат да се јават компликации во форма на акутен синузитис, акутен отитис медија, акутен бронхитис и пневмонија. Во тој случај потребна е консултација со лекар – специјалист за понатамошен третман.
