Проф. д-р Зоран Радиќ: Користејќи ги базичните спортови, на 10-годишна возраст обично децата се определуваат за спортски игри, боречки спортови…

ПЕРИОД НА МЛАДА ШКОЛСКА ВОЗРАСТ ОД 7-10 ГОДИНИ

Периодот од 7 до 10 години претставува всушност период на „златни години” на моторниот развој на децата. Степенот на морфолошките, конативните и когнитивните карактеристики имаат посебно значење за детскиот организам зошто тој е пластичен – творечки, може да се обликуваат, да се здобијат и да се исполнат моторни знаења и способности. Моторната програма во таа фаза може да се надополни и со тестовни проверки и може да се учат техники на спортските дисциплини.

Пишува: проф. д-р Зоран Радиќ, професор по предметот Атлетика на Факултетот за физичка култура

Во наставниот процес и во процесот на тренингот, педагозите треба да посветат внимание и на латентната структура на моториката, односот на човековите способности и нивната поврзаност со извршување на моторните задачи, при што проверени се две категории кои ги истражувал американскиот истражувач Flejshmen – моторни способности – Abilities и психомоторни особини – Skills. Утврдил дека моторните способности се ралативно независни. Квалитетот на манифестирање на моторните способности, психомоторните особини и биомеханичките законитости, зависат и од когнитивните особини одговорни за прием и обработка на моторните информации и од конативните особини одговорни за интелигенцијата и успехот во спортот, како психолошки карактеристики.

Оваа возраст има оптимални можности за мирен развој на некои моторни способности, пред се, тоа се брзина, координација, флексибилност и издржливост. Моторните центри во мозочната кора на ЦНС, кои се одговорни за координирани движења, се наоѓаат во фаза на завршни обликувања, што значи дека со формирањето на моторниот центар, може да се започне со развој на моториката. Растењето релативно стабилно се одвива, што е во корист на подобрување на координацијата и на моторните способности, што е решавачко во учењето на техниките на атлетските дисциплини.

Брзината е таква способност, за која се стремиме, а која е главно наследно определена (90%). Во овој возрасен период во голема мерка може да се влијае на нејзино развивање, преку подобрување на нервно-мускулниот систем-анатомски и функционален, кој е наполно обликуван и неговата нервна спроводливост на импулсите е олеснета. Во периодот од 5 – 8 година и кај двата пола деца брзината нагло се зголемува.

Кај девојчињата во 8 – та година е повеќе изразена експлозивната сила отколку кај машките, која кај нив се јавува малку покасно.

Трчањата од моторичката способност – издржливост, претставуваат значајна и корисна моторна активност, кои имаат многу големо влијание врз развојот на детскиот организам. Физиолозите и спортските лекари укажуваат дека издржливото трчање кај почетниците и кај тренираните деца влијае врз развојот на аеробните способности, со што се подобрува вентилацијата во дишниот систем. Со брзинското трчање, пак, се развиваат анаеробните способности, односно се вежба организмот да работи со недостаток на кислород, а со тоа и закиселувањето на организмот со млечна киселина како следбеник на заморот.

Моторната атлетска активност е повеќестрано насочена во оваа возраст и се темели на наследни елементи:

  • обични игри во слободен простор и во сала;
  • штафетни игри;
  • штафетни трчања;
  • групни трчања со промена на местата;
  • трчања од издржливост (300-400м);
  • елементарни облици на фрлања (со разни тежини на топки – тениски топчиња, кожни топчиња од 150 г);
  • вежби со елементарни облици на скокови;
  • атлетски полигони (со брзина, скокови, фрлање);
  • натпревари во спринт на 30 и 60 метри;
  • натпревари во скок во далечина со одразната нога;
  • натпревари со фрлање топка во цел (гумени топки 150-200г);
  • натпревар во атлетски тробој за 3 и 4 одделение (спринт на 60 м, фрлање топка и скок во далечина).

Како резултат на промената на физичкото оптоварување и развојот на неговата структура, функционалното созревање и акумулацијата на моторното искуство, како и појавата на базичните моторни способности и стимулацијата на природниот развој на моториката, во наведениот период настануваат услови за учење на најразновидни движења и активности. Користејќи ги базичните спортови на 10-годишна возраст обично децата се определуваат за бавење со други спортови како спортските игри, боречки спортови итн., што не значи дека тие нема да останат да спортуваат во базичните спортови атлетика, гимнастика и пливање.