Неброено пати досега научните студии докажале дека пушењето тутун и производи од тутун е еден од најзначајните ризик фактори за здравјето. Пушењето со својот широк спектар на последици е глобален јавноздравствен и економски проблем и се смета за тешка зависност со висок зависнички потенцијал. Зависноста се развива во рок од неколку недели секојдневното консумирање, додека кај адолесцентите консумирањето дури не мора ни да биде секојдневно.
Секое трето лице (32%) кое пробува тутун ќе стане зависник (повеќе од која било друга психоактивна супстанција). Повеќе фактори и нивното взаемно делување играат важна улога во развојот на зависноста од тутун: социокултурна средина, психолошки и биолошки карактеристики на поединецот, достапност на тутунски производи на пазарот, како и прикриен маркетинг.
Чадот од тутун се состои од 7.000 различни хемиски супстанци, со повеќе од 70 канцерогени. Високо е на скалата на причини за болести и смрт. Не постои орган или органски систем кој не е засегнат од штетното влијание на пушењето. Го зголемува ризикот од рак, кардиоваскуларни болести (срцеви заболувања и мозочен удар, две водечките причини за смрт во светот, тесно се поврзани со употребата на тутун), респираторни и дигестивни болести, влијае на репродуктивното здравје и го зголемува ризикот од неплодност.
Покрај тоа што значително го нарушува здравјето на пушачите, има големо влијание и врз здравјето на непушачите, преку секундарното (пасивно) пушење. Покрај пасивното пушење, научниците се почесто предупредуваат и за “пушење од трета рака“. Честичките од чадот од тутун се таложат на површините на мебелот, облеката, подовите, ѕидовите, завесите.
Главно, на сите предмети од нашата средина каде што можат да бидат присутни со месеци, па и со години. Вообичаените методи на чистење, за жал, не се ефикасни, така што пушењето од трета рака меѓу научниците предизвикува се поголема загриженост за здравјето на луѓето.
Пушењето цигари е најголемиот ризик фактор за развој и заболување од рак на белите дробови, но во исто време, податоците од студија укажуваат на тоа дека мнозинство пушачи не заболуваат од оваа болест. Научниците веќе подолго време се обидуваат да откријат зошто.
Нема сомнеж дека непушењето е најбезбедниот начин да се избегне рак на белите дробови, но исто така е точно дека огромно мнозинство на страствени ќе го избегнат.
Новото истражување оди во прилог на претпоставката дека генетиката игра голема улога во ова.
Генетика и значење на клетките што ги обложуваат белите дробови
Истражувачите откриле вродена предност меѓу пушачите кај кои не се развива рак на белите дробови. Се чини дека клетките што ги обложуваат нивните бели дробови се помалку подложни на мутации. Истражувањата упатуваат на тоа дека гените за поправка на ДНК, кои можат да заштитат од рак, се поактивни кај некои луѓе, дури и ако се пушачи.
Во истражувањето се користеле генетски профили од бронхиите на 14 непушачи и 19 пушачи кои пушат ретко, умерено и често.
Клетките собрани од површината на белите дробови на учесниците во студијата биле обработени индивидуално за да се следат мутациите на нивните геноми.
“Овие белодробни клетки живеат со години, па дури и децении, така што од нив може да се прочитаат мутации акумулирани со години, а може да се змеме предвид и пушењето“, објаснува епидемиологот и пулмолог Сајмон Спивак од Медицинскиот факултет Алберт Ајнштајн во Њујорк.
Од сите типови на клетки во белите дробови, тие имаат најголема веројатност да станат канцерогени
Според авторите на истражувањето, откритијата “недвосмислено покажуваат“ дека мутациите во човечките бели дробови стануваат се почести со стареењето, а меѓу пушачите оштетувањето на ДНК е уште поголемо.
Чадот од тутун долго време се поврзува со оштетување на ДНК во клетките на белите дробови, но ова истражување открило дека не сите пушачи се изложени на еднаков ризик.
Кај поединци изостануваат мутации на клетките
Додека количината на испушени цигари е поврзана со поголем број мутирани клетки, откако ќе се земе предвид штетата предизвикана од секојдневното 23-годишно пушење, овој ризик го достигнува својот врв.
“Најстрасните пушачи не мора да имаа најголем број мутации. Податоците од нашето истражување укажуваат дека овие поединци преживеале толку долго и покрај интензивното пушење бидејќи избегнале понатамошен развој на мутации. Овој феномен можеби е поврзан со многу ефикасни системи за поправка на оштетувањето на ДНК“, вели д-р Спивак.
Наодите од истражувањето би можеле да помогнат да се објасни зошто 80 до 90 отсто од пушачите кои пушат цел живот никогаш не заболуваат од рак на белите дробови. Тие исто така би можеле да објаснат зошто кај некои луѓе кои никогаш не пушеле сепак се развиваат тумори.
Иако штетниот чад од тутунот е тригер за дополнителни клеточни мутации во белите дробови, се чини дека развојот на мутации во туморите зависи од тоа колку добро организмот може да ја поправи ДНК или да ја намали штетата на ДНК.
Резултатите од истражувањето се објавени во стручното списание Nature.
