Ракот на дојката претставува еден од најчестите облици на рак кај жените, не само глобално, туку и во Македонија. Во изминатите десет години, бројот на новодијагностицирани случаи и смртни исходи од оваа болест е во пораст. Сепак, благодарение на подобрените методи на рано откривање и лекување, шансите за преживување се зголемуваат.
Статистика
Според податоците на Институтот за јавно здравје и Министерството за здравство на Македонија, рак на дојката е најчестата форма на рак кај жените. Во последните десет години се забележува континуиран пораст на нови случаи. Еве неколку клучни статистички податоци:
- Инциденција: Секоја година во Македонија се дијагностицираат околу 800 до 1000 нови случаи на рак на дојка.
- Морталитет: Годишно, од рак на дојка умираат околу 300 жени, што го прави втор најчест причинител за смрт од рак кај жените во земјата.
- Старосна структура: Најчесто заболуваат жени на возраст од 50 до 69 години, но се забележуваат случаи и кај помлади жени, што укажува на важноста од редовни прегледи дури и во помлада возраст.
Лекување
Лекувањето на ракот на дојката во Македонија се одвива во согласност со најдобрите медицински практики, но исто така се соочува со предизвици. Терапијата зависи од типот на ракот, неговата стадија и здравствената состојба на пациентката.
- Хирургија: Во раните фази на болеста, хируршкото отстранување на туморот (лампектомија или мастектомија) е најчестата терапија. Операциите се изведуваат во повеќе здравствени установи низ државата.
- Хемотерапија и радиотерапија: По операцијата, често се препорачува хемотерапија или радиотерапија за да се уништат преостанатите клетки на ракот и да се спречи негово ширење. Македонија располага со центри за радиотерапија, главно во Скопје, каде пациентките добиваат третман.
- Хормонална терапија и таргетирана терапија: Кај одредени типови на рак, хормоналната терапија е ефикасна. Таргетираната терапија, која се користи за специфични видови на рак, исто така станува се подостапна.
И покрај ова, македонскиот здравствен систем се соочува со недостиг на ресурси, недостаток на современа опрема во некои региони и долги листи за чекање за одредени видови на третмани.
Превенција и рано откривање
Превенцијата и раното откривање се од клучно значење во борбата против ракот на дојката. Во последната деценија, се направени бројни напори за едукација на населението и промовирање на редовни прегледи.
- Скрининг програми: Во Македонија постои национална програма за скрининг на рак на дојката. Жените на возраст од 50 до 69 години се повикуваат на редовни мамографски прегледи. Сепак, одзивот на овие програми останува релативно низок, делумно поради недоволната информираност и стравот од дијагноза.
- Самопреглед и едукација: Кампањите за едукација на жените за самопреглед и препознавање на симптоми на ракот на дојката се зголемија. Редовниот самопреглед може да помогне во рано откривање на промени на дојките.
- Здрав животен стил: Превентивни мерки како здрав начин на исхрана, одржување на нормална телесна тежина, физичка активност и избегнување на алкохол и цигари може да го намалат ризикот од развој на рак на дојката.
Предизвици и идни перспективи
Иако постојат иницијативи за подобрување на скрининг програмите и терапевтските услуги, Македонија сè уште се соочува со предизвици. Главни проблеми се недостиг на ресурси во одредени региони, недостаток на модерна опрема и недоволно едукација на населението.
Во иднина, со зголемување на достапноста на современи лекови и терапии, подобрување на инфраструкурите и охрабрување на жените за редовни прегледи, може да се намали стапката на морталитет од рак на дојката.
Заклучок
Ракот на дојката е сериозна болест, но со правилна превенција, рано откривање и соодветен третман, шансите за преживување значително се зголемуваат. Македонија презема чекори во борбата против оваа болест, но е потребно уште повеќе работа за да се подобри одзивот на скрининг програмите и да се осигура достапноста на најсовремените терапии за сите жени во земјата.
