Туморот на панкреас уште и се нарекува “тивка болест“, бидејќи симптомите многу ретко се појавуваат во рана фаза на болеста. Тестови кои би помогнале при рано откривање, за жал, не постојат.
Симптомите кои се појавуваат се губење на апетитот, мачнина и повраќање. Може да се забележат безболни жолти дамки по кожата, жолтило на окото, темна урина или светла масна столица. Исто така, се појавува и болка во горниот дел на абдоменот поради притисокот на туморот на нервите.
Постојат разлики во инциденцата според полот и возраста. Така, карциномот на панкреас е почест кај мажите, а во 80% од случаевите се појавува на возраст од 60 до 80 години.
Пушењето е причина во 30% од случаевите
Ако оваа болест се појавувала во вашето семејство, секако спаѓате во ризична група. Пушењето се наведува како причина за рак на панкреасот во дури 20-30%, а го следи алкохолот како втор можен причинител на болеста. Претерувањето во јадењето и неактивноста може да доведат до оваа подмолна болест.
Нема утврдени правила и препораки како да се спречи, но сепак се советува престанок со пушење, одржување на одредена телесна тежина, редовна активност и зголемена консумација на овошје и зеленчук, наведуваат стручњаците од Американското онколошко здружение. Некои студии покажуваат и дека одредени витамини, како витаминот Д, може да помогне во превенција на ракот.
Симптоми на рак на панкреасот:
Симптомите на ракот на панкреасот често се јавуваат во напредна фаза бидејќи оваа болест ретко предизвикува рани знаци. Некои од главните симптоми вклучуваат:
- Болка во горниот дел на стомакот, која може да се прошири кон грбот
- Жолтица (пожолтување на кожата и очите)
- Губење на тежина без очигледна причина
- Губење на апетит
- Темна урина
- Светли, масни столици
- Чувство на замор или слабост
- Мачнина и повраќање
Дијагноза:
Дијагнозата на ракот на панкреасот може да вклучува различни методи, како:
- Крвни тестови (за проверка на туморски маркери, како CA 19-9)
- Снимања како компјутерска томографија (КТ), магнетна резонанца (МРИ), и ултразвук
- Ендоскопска ретроградна холангиопанкреатографија (ЕРЦП)
- Биопсија (земање примерок од ткиво за микроскопска анализа)
Лекување и третмани:
Лекувањето на ракот на панкреасот зависи од стадиумот на болеста и може да вклучува:
- Хирургија: Ако туморот е ограничен и операбилен, може да се изврши хируршко отстранување. Најчестата операција е Випл процедурата, каде се отстранува дел од панкреасот, жолчното ќесе и дел од тенкото црево.
- Хемотерапија: Често се користи за да се уништат преостанатите клетки по операцијата или за контрола на болеста ако не е операбилен туморот.
- Радиотерапија: Може да се користи самостојно или во комбинација со хемотерапија за да се намали туморот или да се ублажат симптомите.
- Таргетирани терапии: Овие терапии делуваат на одредени молекули кои помагаат на клетките на ракот да растат и да се шират. Таргетирањето може да го ограничи растот на туморот.
- Имунолошка терапија: Имунолошките третмани го стимулираат сопствениот имунолошки систем на телото да се бори против ракот.
Состојбата со ракот на панкреас во Македонија:
Во последните десет години, во Македонија се забележува пораст на случаите на рак на панкреасот, но и пораст на свеста и дијагностичките методи за оваа болест. Статистиките покажуваат дека инциденцата на оваа болест е релативно ниска во споредба со другите видови на рак, но смртноста е висока поради доцното откривање на болеста.
Статистика за Македонија:
- Според податоците од здравствените институции, бројот на дијагностицирани случаи на рак на панкреасот изнесува околу 150-200 нови случаи годишно.
- Петгодишната стапка на преживување е под 10%, што е во согласност со глобалните трендови, бидејќи ракот на панкреасот често се дијагностицира во напредна фаза.
- Бројот на починати од рак на панкреасот во Македонија е стабилен во последните неколку години, но проблемот останува доцната дијагноза и ограничените опции за лекување во некои региони на земјата.
Се забележува и напредок во третманот, особено со подобрување на хемотерапијата и таргетираните терапии.
