Седум главни причини за појава на тумори

Светската здравствена организација и Меѓународната агенција за истражување тумори, месецов го посветија на глобалното унапредување на различните начини на превенција и борба против карциномот (туморите).

Се смета дека е можно да се спречи создавањето на една третина од туморите, ако се избегнат овие седум штетни причини.

Пушење

Пушењето е најсилниот поединечен ризичен фактор за појава на туморите. Се проценува дека пушењето предизвикуваа 22 отсто од смртноста од карцином годишно (на светско ниво). Околу 70 отсто од карциномите на бели дробови можат да се поврзат со пушењето, како поединечен фактор на ризик. Докажано е и дека пасивното пушење го зголемува ризикот од појава на карцином на белите дробови. И другите облици на уживање во тутунот го зголемуваат ризикот од заболување, на пример, употреба на тутунот со џвакање го зголемува ризикот од карцином на усната шуплина, хранопроводот и панкреасот.

Физичка неактивност, дебелина и прекумерна телесна тежина

Урамнотежената исхрана е еден од главните фактори за превенција од појавата на карцином. Постои поврзаност со карциномот на хранопровод, дојка, колоректален карцином и карцином на бубрезите. Зачестеното консумирање црвено месо и сувомеснати производи може да биде поврзано со појавата на карцином на дебелото црево. Урамнотежените прехранбени навики и редовната физичка активност се основа за здравје и превенција од хронични болести, па така и од карцином.

Алкохол

Ризикот од појава на карцином расте со количеството и зачестеноста од консумирање алкохол. Ризикот, исто така, се зголемува доколку личноста со честото консумирање алкохол и пуши. За одделни карциноми влијанието на алкохолот е различно кај мажите и жените. На пример, 22 отсто од карциномите на усната шуплина и ждрелото се поврзуваат меѓу останатото и со консумацијата на алкохол, додека кај жените оваа поврзаност е забележана во 9 отсто од карциномите. Оваа разлика се припишува на просечното консумирање кое се разликува кај мажите и жените. Слични полови разлики постојат и кај карциномите на хранопроводот и црниот дроб.



Инфекции

Микроорганизмите се одговорни за околу 22 отсто од смртноста од карциноми во земјите во развој и за 6 отсто од смртноста од карцином во развиениот свет. Хепатитисот Б и Ц се ризик фактори за појава на карциноми на црниот дроб; хуманиот папилома вирус предизвикува карцином на цервиксот; Хеликобактер пилори го зголемува ризикот од појава на карцином на желудникот. Во одделни земји инфекцијата со паразити го зголемува ризикот од појава на карциноми на мочниот меур.



Загадена околина

Загадената околина (воздухот, водата, почвата и храната) со карциногени материи (хемикалии) се смета за одговорна на 1 до 4 отсто од сите карциноми. Изложеноста на карциногени од околината може да се случи со консумирање загадена вода, вдишување атмосферски воздух или воздух во загадена просторија, со консумирање храна која содржи карциногени материи (на пример, диоксини). Се проценува дека изложеноста на радонот од почвата или грдежните материјали предизвикува меѓу 3 и 14 отсто од карциномите на бели дробови. Нивото на овој гас во просториите може да се намали со вентилација или специфични постапки за заштита на подовите и ѕидовите. Грижата за околината – здрав начин на одгледување храна, чистота на водата и воздухот, се смета за важен момент во превенцијата.

Неповолни услови на работа

Се смета дека постојат повеќе од 40 услови во работната околина кои можат да бидат карциногени за човекот. Најчесто се поврзуваат со ракот на белите дробови, мочниот меур, душникот, кожата, со леукемијата и ракот на ларинксот. Мезотелиомот, на пример, се поврзува со изложеноста на азбест на работно место. Туморите чија појава се поврзува со работното место се зачестени кај работоспособната популација и ризикот од нивна појава е поголем меѓу таа популација (во споредба со општата популација). Околу 20 до 30 отсто од мажите и 5 до 20 отсто од жените меѓу работоспособната популација (на возраст од 15 до 64 години) може да бидат изложени на карциногени на рак на бели дробови во својот работен век. Се смета дека и 2 проценти од случаите на леукемија во светот се резултат на условите на работа.

Зрачење

Јонизирачкото зрачење е карциногено за луѓето. Може да резултира со леукемија и бројни таканаречени солидни тумори, со поголем ризик, ако изложеноста била на помлада возраст. Јонизирачкото зрачење воедно е и едно од основните дијагностички и терапевтски орудија. За користа од зрачењето да биде поголема од потенцијалната штета, радиолошките медицински процедури мора да бидат адекватно пропишани и изведени со посебно внимание кога станува збор за децата. Ултравиолетовото зрачење, односно претераната изложеност на сончеви зраци, може да предизвика тумори на кожата како што се базоцелуларни карциноми, карциноми на сквамозните клетки или меланоми.