Туна конзервите се популарен извор на протеини и омега-3 масни киселини. Меѓутоа, високи вредности на жива, посебно во некои видови туна, претставуваат ризик за здравјето. Живата во рибите е резултат на индустриско загадување и може да предизвика сериозни здравствени проблеми при прекумерно консумирање.
Штетност на живата во човечкото тело
Кога човекот внесува храна со високи вредности на жива, таа се акумулира во телото, особено во ткивото на мозокот и нервниот систем, што може да предизвика сериозни последици. Живата е токсична за нервниот систем и при хронично изложување може да предизвика:
- Невролошки проблеми: нарушувања во паметењето, тремор, проблеми со говорот и координацијата.
- Когнитивни оштетувања: намалување на интелектуалните способности и проблеми со концентрацијата.
- Нарушувања во кардиоваскуларниот систем: висок крвен притисок и зголемен ризик од срцеви заболувања.
- Проблеми кај бремените жени: Живата може да мине преку плацентата и да предизвика оштетување на мозокот и нервниот систем на фетусот, што води кон задоцнување во развојот.
Препорачани дози за консумација
За да се минимизира изложеноста на жива, експертите препорачуваат:
- Возрасни: Консумацијата на туна (особено видови како белиот туна кои содржат повисоки концентрации на жива) треба да биде ограничена на 1 до 2 конзерви неделно (приближно 170-200 грама).
- Деца: Поради поголемата осетливост на живата, децата треба да внесуваат пониски дози. Зависно од возраста, тоа е околу половина од препорачаната доза за возрасни.
- Бремени жени и доилки: Препорачаната доза е до 1 конзерва на секои две недели, или да се избегнува туна целосно, заменувајќи ја со риби со пониски вредности на жива, како лосос или сардина.
Превенција и алтернативи
- Избор на туна со пониски вредности на жива: Видовите на туна како светлиот (skipjack) туна содржат помали количини на жива во споредба со белиот туна.
- Заменете ја туната со други риби: Лосос, сардина и пастрмка содржат значително помалку жива и можат да бидат добри замени.
- Внимание на потеклото: Рибите од чисти води (кои не се толку загадени) имаат пониска концентрација на жива.
- Честа ротација на протеински извори: Комбинирајте рибата со растителни извори на протеини како грав, леќа, ореви и семки за подобар баланс.
Почитувањето на препорачаните дози и редовното информирање за содржината на жива во различни риби помагаат за одржување на здравјето и избегнување на токсични ефекти.
Живата може да се најде и во други морски производи и храна, кои поради загадувањето на водите акумулираат токсини. Еве некои производи каде може да се најдат траги од жива:
- Други видови риба и морски плодови:
- Меч риба: Често содржи високи нивоа на жива поради долг животен век и големина.
- Кралска скуша: Содржи значителни нивоа на жива.
- Ајкула и плочкастики: Имаат високи концентрации на жива бидејќи се предатори кои консумираат помали риби што веќе имаат жива.
- Полок и бас: Содржат пониски нивоа, но сепак треба да се внимава на количините.
- Школки (остриги, миди, и шкампи): Иако овие морски плодови имаат помала концентрација на жива во споредба со поголемите риби, сепак може да имаат траги од токсини.
- Рибино масло: Додека многу рибини масла се прочистени, некои видови (кои не се подложени на добри преработки) може да содржат жива и други тешки метали.
- Пилешко месо: Поради користењето на одредени адитиви и контаминација на храна за живина, пилешкото месо понекогаш содржи мали количини на жива.
- Житарки и други земјоделски производи: Може да содржат траги од жива, особено ако се одгледуваат на земја загадена со пестициди или ѓубрива кои содржат тешки метали.
- Готови и процесирани рибни производи: Преработената храна како рибни паштети, конзервирана морска храна (освен туна), може да содржи мали количества жива, иако обично не во опасни концентрации.
Како да се заштитите?
- Избирајте риби со пониско ниво на жива: Лосос, пастрмка, сардина и харинга имаат многу ниско ниво на жива и се подобар избор.
- Комбинирајте извори на протеини: За да го намалите внесот на жива, користете разновидни протеински извори како јатки, зрнести производи, и растителни протеини.
- Редовно информирање: Следете препораки од здравствени институции и проверувајте го потеклото на морските производи.
