Акутната бубрежна инсуфициенција (АКИ), позната и како акутно откажување на бубрезите, е ненадејно и брзо губење на функцијата на бубрезите. Бубрезите играат важна улога во филтрирањето на отпадни материи и вишок течности од крвта, па кога тие ненадејно престануваат да функционираат, телото не може правилно да ги отстрани токсините и вишокот течност. Ова може да доведе до акумулација на штетни супстанции во телото и да предизвика сериозни компликации.
Причини за акутна бубрежна инсуфициенција:
Акутната бубрежна инсуфициенција може да биде предизвикана од многу фактори, како:
- Намален проток на крв во бубрезите:
- Тежка дехидрација
- Намален волумен на крв (хиповолемија)
- Шок, срцева слабост или инфекции
- Крварења или повреди
- Оштетување на самите бубрези:
- Лекови (некои антибиотици, нестероидни антиинфламаторни лекови)
- Токсини или инфекции (на пр. сепса)
- Ренална васкуларна болест
- Остра тубуларна некроза (често предизвикана од токсини или продолжена исхемија)
- Блокада во уринарниот систем (постренална причина):
- Блокирање на протокот на урина поради камења во бубрегот, тумори или зголемена простата
- Уретерални стриктури (стеснување на уретерите)
Симптоми:
Симптомите на акутна бубрежна инсуфициенција може да варираат во зависност од тежината и причината, но некои од честите знаци вклучуваат:
- Намалено количество на урина
- Отоци (едеми) на нозете, глуждовите и околу очите
- Замор и слабост
- Краток здив
- Мачнина и повраќање
- Замаглена свест, конфузија
- Болка во градите или притисок
- Абнормални нивоа на калиум, што може да предизвика неправилен ритам на срцето
Дијагноза:
Дијагнозата на акутна бубрежна инсуфициенција вклучува:
- Крвни тестови: За проверка на нивоата на уреа и креатинин, што се индикатори за бубрежната функција.
- Урински тестови: За проверка на концентрацијата на електролити и присуство на протеини или крв во урината.
- Ултразвук или компјутерска томографија (КТ): За визуелизација на бубрезите и уринарниот систем за да се откријат блокади или структурни проблеми.
Третман:
Лекувањето на акутната бубрежна инсуфициенција зависи од причината, но може да вклучува:
- Флуидна терапија: За враќање на нормалниот волумен на течности во телото (ако причината е дехидрација).
- Лекови:
- Лекови за контрола на калиум, калциум и фосфат, бидејќи тие можат да се натрупаат во телото.
- Лекови за да се стимулира излачувањето на урина.
- Дијализа: Ако бубрезите не можат сами да ја извршуваат својата функција, може да биде потребна привремена дијализа за отстранување на отпадните материи и вишокот течност од телото.
- Лекување на основната причина: Ако е откриено дека акутната бубрежна инсуфициенција е резултат на инфекција, сепса, блокада или други состојби, тие мора да се третираат за да се спречи понатамошно оштетување на бубрезите.
Во многу случаи, со соодветен и брз третман, бубрежната функција може да се врати на нормално ниво.
Лекувањето на акутната бубрежна инсуфициенција (АКИ) зависи од причината и тежината на состојбата. Целта е да се врати функцијата на бубрезите и да се спречат компликации. Еве ги главните методи на лекување:
1. Третман на основната причина:
- Дехидрација или шок: Ако причината е намален проток на крв во бубрезите поради дехидрација, шок или ниско ниво на крв, се користат интравенски течности за зголемување на крвниот волумен и подобрување на циркулацијата.
- Инфекции (сепса): Инфекциите, како што е сепсата, бараат агресивна терапија со антибиотици за да се контролира инфекцијата која предизвикала оштетување на бубрезите.
- Блокади во уринарниот систем: Ако има блокади во уринарниот тракт (како камења во бубрегот или тумори), може да се направи операција или да се постави катетер за да се овозможи проток на урина.
2. Контрола на електролитите:
Бубрезите играат важна улога во регулирањето на нивоата на електролити како калиум, натриум и калциум. АКИ може да предизвика абнормални нивоа на овие електролити, што може да биде опасно за срцето и другите органи.
- Хиперкалемија (висок калиум): Лекови се користат за да го намалат нивото на калиум во крвта, бидејќи високите нивоа може да предизвикаат неправилен ритам на срцето.
- Метаболна ацидоза: Ако телото е премногу кисело, може да се користат лекови за неутрализирање на киселоста.
3. Лекови:
- Диуретици: Во некои случаи, се користат диуретици (лекови за зголемување на излачувањето на урина) за да се намали акумулацијата на течност во телото.
- Лекови за крвен притисок: Одржување на стабилен крвен притисок е важно, бидејќи нискиот крвен притисок може да ги влоши оштетувањата на бубрезите.
4. Дијализа:
Ако бубрезите не можат да ги извршуваат своите функции, и другите третмани не помагаат, дијализата може да биде неопходна. Дијализата го отстранува отпадот и вишокот течност од крвта, кога бубрезите не функционираат доволно добро. Ова може да биде привремен третман додека бубрезите не се опорават.
5. Исхрана и контрола на течности:
- Намалување на внесот на течности: Ограничувањето на внесот на течности помага да се избегне прекумерно оптеретување на бубрезите.
- Контрола на електролитите: Ограничување на храна богата со калиум и натриум е важно за да се одржат нормални нивоа на овие минерали во крвта.
- Протеини: Во некои случаи, внесот на протеини може да се ограничи за да се намали количината на отпадни материи кои бубрезите треба да ги филтрираат.
6. Следење на бубрежната функција:
Редовни крвни тестови и урински анализи се важни за да се следи напредокот и да се оцени колку добро бубрезите се опоравуваат.
