Пункцијата е медицинска процедура која подразбира прободување на кожата, мускулите или органите со стерилна игла или катетер, со цел да се извлече или вбризга течност, да се дијагностицира болест или да се лекува пациент. Оваа техника е широко користена во медицината поради нејзината ефикасност и минимална инвазивност.
Употреба на пункцијата
Пункцијата се користи во многу медицински дисциплини и за различни цели. Некои од најчестите апликации се:
- Дијагностички цели
- Лумбална пункција: Се извлекува цереброспинална течност од ‘рбетниот канал за дијагноза на состојби како менингитис, енцефалитис, мултиплекс склероза или субарахноидално крварење.
- Биопсија: Се зема примерок од ткиво, најчесто од црн дроб, бубрези или тумори, за микроскопско испитување.
- Плеврална пункција: Се извлекува течност од плевралната празнина за да се утврди причината за плеврален излив.
- Терапевтски цели
- Плевроцентеза: Се отстранува вишок течност од плевралната празнина за олеснување на дишењето.
- Абдоминална парацентеза: Се отстранува течност од абдоминалната празнина кај пациенти со асцит.
- Аспирација на цисти или апсцеси: Се отстранува течност или гној за олеснување на симптомите и спречување на инфекција.
- Администрација на лекови
- Епидурална пункција: Се користи за внесување на анестезија во ‘рбетниот канал при хируршки интервенции или породување.
- Интраартикуларна пункција: Инјектирање лекови директно во зглобовите кај состојби како артритис.
- Мониторинг и дренажа
- Пункции се користат за следење на притисокот во различни телесни празнини или за поставување дренажни катетери.
Потенцијални проблеми и компликации
Иако пункцијата е релативно безбедна процедура кога ја изведува квалификуван медицински персонал, постојат одредени ризици:
- Инфекција
- Неправилната стерилизација на опремата или местото на пункцијата може да доведе до инфекции, како апсцеси или сепса.
- Крварење
- Кај пациенти со нарушена коагулација или кај оние што земаат антикоагуланси, пункцијата може да предизвика крварење.
- Повреда на органи или структури
- При несоодветно изведување, може да се оштетат крвни садови, нерви или околни органи.
- Болка и непријатност
- Некои пункции, како што е лумбалната пункција, може да предизвикаат привремени главоболки, болка или непријатност.
- Алергиски реакции
- Ако се користат лекови за анестезија или контрастни материи, може да се појави алергиска реакција.
Кој не смее да прави пункција?
Одредени пациенти или ситуации ја зголемуваат ризикот од компликации при пункција:
- Луѓе со нарушена коагулација
- Пациенти со хемофилија, тромбоцитопенија или оние што земаат антикоагуланси имаат зголемен ризик од крварење.
- Инфекција на местото на пункција
- Ако кожата или ткивата на местото на пункцијата се инфицирани, постои ризик инфекцијата да се прошири.
- Хемодинамичка нестабилност
- Пациенти со ниска крвен притисок или шок не се погодни за одредени видови пункции.
- Анатомски аномалии
- Одредени структурни абнормалности на телото можат да ја отежнат или направат ризична процедурата.
- Несоодветна подготовка или опрема
- Пункцијата треба да се изведува во стерилни услови, со соодветна обука и искуство од страна на медицинскиот персонал.
Како се изведува пункција?
Постапката зависи од видот на пункцијата, но генерално вклучува следниве чекори:
- Подготовка
- Стерилизација на кожата и опремата.
- Локална анестезија за минимизирање на болката.
- Внесување на иглата или катетерот
- Прецизно насочување на иглата со или без помош на ултразвук или друга визуелизација.
- Екстракција или внесување течност
- Земена течност се испраќа на лабораториска анализа, или се вбризгуваат лекови според потребата.
- Следење на пациентот
- Пациентот се набљудува за можни компликации.
Заклучок
Пункцијата е важна дијагностичка и терапевтска алатка во медицината. Иако е релативно безбедна процедура, таа треба да се изведува само од обучен медицински персонал и во соодветни услови. Пациентите со специфични ризици треба внимателно да се оценат пред да се пристапи кон пункција, а сите компликации треба да се адресираат веднаш.
