СИДС (Синдром на ненадејна смрт кај дете – SIDS Sudden Infant Death Syndrome) е состојба на необјаснета смрт, најчесто кај дете во сон, кај навидум здраво бебе, а најчесто на возраст под една година. Најчесто настапува во креветче, во сон.
И покрај тоа што причината за СИДС се уште не е позната, се чини, дека таа асоцира со некои аномалии на централниот нервен систем, особено во оној дел од истиот кој го контролира дишењето и ја контролира возбудата во сон.
Истражувањата покажале дека постојат одредени фактори кои носат дополнителен ризик кај некои деца. Исто така, се дефинирани и некои постапки со кои можете да ја превенирате оваа состојба, а, веројатно, најважната работа која можете да ја направите е да го поставите вашето бебе да спие на грб.
Причини
Постои комбинација на клинички фактори и фактори од страна на спиењето, кои може да ги направат децата повулнерабилни на појавата на СИДС. Тие варираат од дете до дете.
Клинички фактори
Клиничките фактори кои асоцирааат со СИДС се:
- Дефекти на ниво на централниот нервен систем. Кај поголем број на бебиња делот од мозокот кој го контролира сонот и дишењето не е доволно созреан за да функционира нормално.
- Мала родилна тежина. Прематуритетот или повеќеплодната бременост го зголемуваат ризикот од добивање на дете со недоволна матурација на централниот нервен систем, а со тоа и помала контрола на автоматизираните процеси како што е дишењето и срцевата акција.
- Респираторни инфекции. Кај многу деца кои умреле од СИДС е утврдена претходна настинка или друга респираторна инфекција кој контрибуира со проблеми поврзани со дишењето.
Фактори од страна на сонот
Предметите, формата и каракеристиките на детското креветче, како и неговата позиција во тек на сонот може да контрибуираат со клиничките фактори кај детето со што се зголемува ризикотод СИДС. Примери се:
- Спиење на страна или на стомак, може да влијаат да се појави отежнато дишење, споредено со деца кои спијат на грб.
- Спиење на мека подлога, со лицето надолу на мека перница или душек може да ги блокира дишните патишта на бебето.
- Делење на креветот. Додека кај децата кои спијат во иста соба со родителите се намалува ризикот од СИДС, тој ризик се зголемува ако бебето спие во ист кревет со своите родители, брат или сестричка или домашни миленичиња.
- Претоплување за време на спиење го зголемува ризикот од СИДС
Фактори на ризик
И покрај тоа што СИДС може да го нападне кое било дете, испитувањата покажале дека постојат одредени ризико-фактори за појава на истиот. Тие се:
- Пол. Машките деца имаат поголем ризик од девојчињата;
- Возраст. Највулнерабилна група се доенчиња помеѓу 2-4 месец старост;
- Раса. Од засега потполно нејасни причини кај белата раса има најмал ризик од СИДС;
- Семејна историја. Доколку постои во поширокото семејство историја на СИДС, тогаш секое новородено во тоа семејство има повисок ризик од истиот;
- Пушење. Деца кои живеаат во средина на пушачи;
- Прематуритет. Прематуритетот и малата родилна тежина го зголемуваат ризикот од СИДС кај бебето.
Фактори на ризик од страна на мајката
За време на бременоста мајката може да ги зголеми факторите на ризик за СИДС, доколу таа:
- Е помлада од 20 години;
- Пуши цигари;
- Употребува дроги и алкохол;
- Има несоодветна пренатална нега.
Превенција
Не постои гарантиран пат за превенција од СИДС, но можете да му помогнете на бебето да спие многу побезбедно доколку се користат овие чекори:
- Спиење на грб. Бебето треба да се постави да спие на грб, а не на стомак или на страна, секогаш кога родителите или кој било друг ќе легне да спие до него . Ова не важи кога детето е будно. Потребно е сите оние кои се вклучени во грижата на бебето да се советуваат да не го оставаат на стомак за да се смири или спие.
- Да се внимава на креветчето колку може повеќе. Треба да се користи цврст душек, а не меки и дебели душеци или замени за него. Да не се оставаат перници, меки играчки и друго во креветчето. Тие може да се вмешааат со дишењето на бебето ако неговото лице притиска на нив.
- Да не се претоплува бебето. Облеката треба да соодејствува на топлината во собата каде спие бебето. Не треба да се претоплува, да не се користат дополнителни ќебиња и да не се покрива главата на бебето.
- Спиење во иста соба. Идеално е бебето да спие во истата соба со своите родители, но само во своето креветче, без дополнителни перници и играчки. Вака мора да спие во првите шест месеци, но најдобро во тек на целата прва година. Креветите за возрасни луѓе не се безбедни за бебињата. Бебето може да се заглави и задуши помеѓу наслоните на решетките над главата, просторот помѓу душекот и рамката на креветот или просторот помеѓу душекот и зидот. Бебето може да се задуши и во случај на спиење кога еден од родителите во сон се преврти и го покрие носот и устата на бебето.
- Доење на бебето, особено во првите шест месеци е фактор кој го намалува ризикот од СИДС.
- Користење на монитори и други комерцијални уреди за кои се зборува дека го намалуваат ризикот од СИДС, според Американската академија по педијатрија се комплетно неефикасни и небезбедни.
- Користење на цуцла лажалка. Користењето на лажалка како цуцла го намалува ризикот од СИДС. Но тука стои едно предупредување, а тоа е дека цуцла лажалка не треба да се понуди во првите 3-4 недели од животот, односно се додека доењето не стане рутина. Доколку бебето не е заинтересирано за цуцла лажалка, не треба да се форсира. Доколку цуцлата лажалка му испадне на бебето од уста во текот на сон, не треба да се враќа назад во устата на бебето.
- Вакцинирање на децата. Не постои ниту еден доказ дека имунизацијата го зголемува ризикот од СИДС. Напротив, постојат докази дека имунизацијата е превентивен фактор од појава на СИДС.
