Тешкото дишење (диспнеа) може да биде предизвикано од различни фактори, а причините можат да бидат од срцеви, белодробни, метаболички, нервни или други системи. Еве некои од потенцијалните дијагнози и што треба да се испитува:
1. Белодробни заболувања
- Астма: Отежнато дишење, свирење во градите и чувство на стегање во градите.
- Испитувања: спирометрија, тестови за алергии, метахолински тест.
- Хронична опструктивна белодробна болест (ХОББ): Хронично отежнато дишење, особено при физичка активност.
- Испитувања: спирометрија, рентген или КТ на градите.
- Пневмонија: Инфекција на белите дробови со симптоми како кашлица, температура и отежнато дишење.
- Испитувања: рентген на градите, лабораториски анализи (ЦРП, бела крвна слика).
- Белодробна емболија: Затнување на крвен сад во белите дробови што може да доведе до остра и ненадејна диспнеа.
- Испитувања: Д-димер тест, компјутерска томографија (КТ) ангиографија.
2. Срцеви заболувања
- Срцева слабост: Натрупување на течности во белите дробови поради слабеење на срцето, што предизвикува тешко дишење, особено при лежечка положба.
- Испитувања: ехокардиографија, ЕКГ, натриуретски пептиди (BNP).
- Исхемична срцева болест (ангина пекторис или инфаркт): Тежина во градите, тешко дишење и болка што може да се прошири во рацете или вратот.
- Испитувања: ЕКГ, тест на оптоварување, коронарографија.
3. Метаболички и системски фактори
- Анемија: Недостаток на хемоглобин што води до намалена кислородна достапност.
- Испитувања: хемоглобин, железо, феритин, Витамин Б12.
- Тироидни нарушувања (хипертироидизам): Прекумерно активна тироидна жлезда може да доведе до забрзано дишење.
- Испитувања: хормони на тироидната жлезда (Т3, Т4, ТСХ).
- Кетоацидоза (поврзана со дијабетес): Тешко и длабоко дишење (Kussmaul дишење) поради метаболичка ацидоза.
- Испитувања: крвни гасови, глукоза, кетони.
4. Невролошки заболувања
- Нервно-мускулни заболувања: Болести како мијастенија гравис може да го ослабат дишењето.
- Испитувања: електромиографија, нервни проводни студии.
5. Психогени причини
- Анксиозност или паничен напад: Тешко дишење придружено со страв, тахикардија и потење.
- Испитувања: анамнестички разговор, оценка на психолошката состојба.
Што треба да се испитува?
- Физички преглед: Аускултација на срце и бели дробови.
- Лабораториски тестови: Крвна слика, електролити, тироидни хормони, ЦРП.
- Радиолошки тестови: Рентген на градите, КТ на градите или срце.
- Функционални тестови: Спирометрија, тестови за кислородна сатурација, ЕКГ.
Тешкото дишење може да биде алармантен симптом, и треба да се изведат соодветни испитувања за да се постави точна дијагноза и да се започне соодветен третман.
Кои дијагнози произлзегуваат доколку се има тешко дишење, а се испитуваат белодробни заболувања?
Ако се испитуваат белодробни заболувања кај пациент со тешко дишење, може да произлезат неколку потенцијални дијагнози. Некои од најчестите белодробни заболувања кои предизвикуваат тешко дишење се:
1. Астма
- Симптоми: Тешко дишење, свирење во градите, кашлица, особено ноќе или рано наутро.
- Дијагноза: Спирометрија, која покажува опструкција на дишните патишта што е реверзибилна со бронходилататори. Тест на метахолин за потврдување на хиперреактивност на дишните патишта.
2. Хронична опструктивна белодробна болест (ХОББ)
- Симптоми: Постепено влошување на отежнатото дишење, хронична кашлица со или без продукција на спутум, често кај пушачи.
- Дијагноза: Спирометрија, која покажува неповратна опструкција на дишните патишта, особено намалена FEV1/FVC (форсиран егзпирациски волумен за една секунда).
3. Пневмонија
- Симптоми: Остра почетна диспнеа, кашлица со или без продукција на спутум, треска, болка во градите, замор.
- Дијагноза: Рентген на градите кој покажува инфилтрати или консолидација на белодробното ткиво. Лабораториски тестови како ЦРП и леукоцити често се зголемени.
4. Белодробна емболија
- Симптоми: Ненадејна и остра диспнеа, болка во градите, тахикардија, хипоксија. Често поврзано со тромбоза во долните екстремитети.
- Дијагноза: КТ ангиографија за потврдување на тромб во белодробните артерии. Д-димер тест може да биде корисен за исклучување на емболија ако е негативен.
5. Пулмонална фиброза
- Симптоми: Прогресивно отежнато дишење, сува кашлица, слабост.
- Дијагноза: Високорезолуциона компјутерска томографија (HRCT) на белите дробови покажува интерстицијални промени, фиброзни лезии.
6. Пневмоторакс
- Симптоми: Ненадејно отежнато дишење, остра болка во градите, намален звук на дишење на засегнатата страна.
- Дијагноза: Рентген на градите кој покажува присуство на воздух во плевралниот простор, со намалена белодробна експанзија.
7. Плеврит (плеврална излив)
- Симптоми: Тешко дишење, болка во градите при дишење, често придружено со кашлица.
- Дијагноза: Ултразвук или рентген на градите кој покажува акумулација на течност во плевралната празнина.
8. Белодробен карцином
- Симптоми: Хронична кашлица, тешко дишење, болка во градите, губење на тежина, замор.
- Дијагноза: Рентген на градите и КТ на градите покажуваат туморозни маси. Биопсија за хистолошка потврда.
9. Саркоидоза
- Симптоми: Отежнато дишење, кашлица, замор, зголемени лимфни јазли.
- Дијагноза: Рентген или КТ на градите покажуваат хиларна лимфаденопатија. Биопсија за потврда на грануломатозни промени.
10. Инфекции (Туберкулоза, ХИВ поврзани заболувања)
- Симптоми: Хронично тешко дишење, кашлица, замор, ноќни потења.
- Дијагноза: Рентген на градите, микробиолошки тестови (спутум, бронхоалвеоларен лаваж), PCR за ТБ.
Соодветните испитувања вклучуваат спирометрија, рентген или КТ на градите, лабораториски анализи и биопсии, во зависност од симптомите и сомневањата за одредена дијагноза.
Кои дијагнози произлегуваат доколку се има тешко дишење, а се испитуваат срцеви заболувања?
Ако пациентот има тешко дишење и се испитуваат срцеви заболувања, постојат неколку можни дијагнози кои може да се утврдат. Тешкото дишење може да биде поврзано со срцеви заболувања кои влијаат на способноста на срцето да пумпа крв или доведуваат до застој на течности во белите дробови. Еве некои од најчестите срцеви заболувања што предизвикуваат тешко дишење:
1. Срцева слабост (срцева инсуфициенција)
- Симптоми: Прогресивно тешко дишење, особено при физичка активност или во лежечка положба (ортопнеа), отекување на нозете и замор. Понекогаш се јавува ноќно тешко дишење (параксизмална ноќна диспнеа).
- Дијагноза:
- Ехокардиографија: Покажува намалена фракција на исфрлање или проблеми со релаксацијата на срцевиот мускул.
- Натриуретски пептиди (BNP, NT-proBNP): Зголемени нивоа укажуваат на срцева слабост.
- ЕКГ и рентген на градите: Покажуваат кардиомегалија, плеврален излив, и белодробен застој.
2. Исхемична срцева болест (ангина пекторис, инфаркт на миокардот)
- Симптоми: Тежина или болка во градите, што може да зрачи во левата рака, вратот или вилицата, тешко дишење (диспнеа), особено при физичка активност или стрес. Ако се работи за инфаркт, симптомите можат да бидат многу изразени, со тешка болка и чувство на слабост.
- Дијагноза:
- ЕКГ: Може да покаже исхемија или инфаркт.
- Коронарографија: Покажува стеснувања или блокади на коронарните артерии.
- Тест на оптоварување или стрес ехокардиографија: Потврдуваат исхемија при физички или фармаколошки стрес.
3. Валвуларни заболувања (на пример, митрална или аортна стеноза/регургитација)
- Симптоми: Тешко дишење при физичка активност, отежнато дишење во лежечка положба, замор, срцеви удари, или неправилен ритам (аритмии).
- Дијагноза:
- Ехокардиографија: Покажува дефекти на срцевите залистоци (стеноза или регургитација) и нивното влијание врз протокот на крв.
- ЕКГ и рентген на градите: Може да покажат срцево зголемување.
4. Перикардитис (воспаление на срцевата обвивка)
- Симптоми: Тешко дишење, болка во градите која се влошува при лежечка положба и длабоко дишење, треска. Може да има и течност околу срцето (перикарден излив).
- Дијагноза:
- Ехокардиографија: Открива присуство на перикарден излив.
- ЕКГ: Може да покаже промени типични за перикардитис.
- Рентген на градите: Може да покаже проширување на срцевата силуета.
5. Кардиомиопатија
- Симптоми: Тешко дишење, замор, палпитации, несвестица. Постојат различни видови кардиомиопатии, како дилатативна, хипертрофична, и рестриктивна кардиомиопатија.
- Дијагноза:
- Ехокардиографија: Покажува структурни и функционални аномалии на срцевиот мускул.
- Магнетна резонанца (МРИ) на срце: Да се оцени состојбата на срцевиот мускул.
6. Пулмонална хипертензија
- Симптоми: Тешко дишење при напор, замор, болка во градите, палпитации, синкопа (несвестица).
- Дијагноза:
- Ехокардиографија: Открива зголемен притисок во пулмоналната артерија.
- Десностран срцев катетеризам: Точна мерка на притисокот во пулмоналната артерија.
- Тест на шестминутно одење: Оценува тежината на пулмоналната хипертензија.
7. Акутен коронарен синдром (АКС)
- Симптоми: Остра, интензивна болка во градите која може да трае повеќе од неколку минути, тешко дишење, чувство на страв, замор, несвестица.
- Дијагноза:
- ЕКГ: Промени карактеристични за АКС.
- Тропонин тест: Зголемени нивоа укажуваат на оштетување на срцевиот мускул.
- Коронарографија: Може да покаже акутни блокади на коронарните артерии.
8. Аритмии
- Симптоми: Тешко дишење, неправилен срцев ритам, палпитации, замор, несвестица.
- Дијагноза:
- ЕКГ: Покажува неправилен срцев ритам, како атријална фибрилација или вентрикуларни тахикардии.
- Холтер мониторинг: Континуирано следење на срцевиот ритам во текот на 24-48 часа.
9. Миокардитис (воспаление на срцевиот мускул)
- Симптоми: Тешко дишење, болка во градите, замор, палпитации, треска.
- Дијагноза:
- Ехокардиографија: Може да покаже оштетување на срцевиот мускул.
- Магнетна резонанца (МРИ): Може да покаже воспаление и оштетување на срцевиот мускул.
Во зависност од симптомите и испитувањата, овие срцеви заболувања можат да бидат идентификувани и третирани.
