Шеќерната болест е едно од најмасовните страдања на современиот човек, која лесно се дијагностицира и со правилна едукација одлично се превенира и се контролира. Овој прирачник, пред сé, е наменет за лицата со дијабетес и нивните најблиски, како и на стручните медицински лица кои се занимаваат со нивната едукација. Книгата ја препорачуваме и за студентите, како и за лекарите кои започнуваат да се занимаваат со дијабетес, за полесно стекнување на практични сознанија.
Шеќерната болест или Дијабетес мелитус (Diabetes mellitus) претставува хронична, или, би рекле, уште и доживотна болест, што се одликува со нарушување, пред сѐ, на метаболизмот на јаглехидратите, но и на мастите и протеините и со специфични промени на крвните садови.
Физичката активност спаѓа во основните компоненти на лекувањето и особено на превенцијата на дијабетесот. Многу возрасни лица го поминуваат најголемиот дел на денот во седење и неконтролирано внесување храна, што се главните причини за појава на шеќерната болест. Се смета дека физичката активност може да го одложи појавувањето на дијабетесот тип 2, особено кај лицата со висок ризик, како и кај натхранетите лица.
Исто така, се смета дека лицата кои се занимаваат со физичка активност имаат за 40 % понизок ризик од кардиоваскуларна смрт во споредба со оние кои се физички неактивни. Пожелно е да се занимавате со физичка активност и со спорт, но не по секоја цена.
Физичката активност не смее да биде шаблонизирана, туку треба да се препише кај секое лице посебно, во зависност од потребите и состојбата на организмот, како што се возраста и придружните заболувања.
Физичката активност ве прави повесели, поздрави, а познато е дека движењето ги заштитува крвните садови.
Физичката активност ги прави вашите клетки почувствителни на инсулин, со што потребите од лековите за дијабетес и инсулинот битно се намалуваат.
Треба да се знае дека дејството на физичката активност врз нивото на крвниот шеќер не е долготрајно, туку само за времето додека сте активни. Физичката активност не значи дека ви е дадена можност да јадете повеќе, бидејќи губењето на калориите е мало.
Физичката активност ја намалува или ја одржува вашата телесна тежина. На пример:
• При пешачење од четири до пет км се губат и до 300 кал;
• При спиење се трошат 80 кал;
• При седење 100 кал;
• При возење 120 кал;
• При рибарење 130 кал.
• При стоење 140 кал;
• При чистење куќа 180 кал;
• Возење велосипед 210 кал;
• Шетање 210 кал;
• Уредување на дворот 220 кал;
• Играње голф 250 кал;
• Пливање 300 кал;
• Џогирање 585 кал.
Притоа треба да се знае дека се покачува пулсот. Најмногу дозволен пулс кај жените е 209, минус возраста х 0,7, а кај мажите 214, минус возраста х 0,8. Се разбира, вредностите важат за здрави лица.
Физичката активност го намалува стресот;
Физичката активност го намалува крвниот притисок;
Физичката активност ги намалува мастите.
Кои се добрите ефекти на физичката активност:
• Подобра искористеност на крвниот шеќер преку подобрена чувствителност на клетките кон инсулинот;
• Губење на телесната тежина поради трошење енергија;
• Подобрување на нивото на мастите, како и намален ризик од заболувања на срцево садовниот систем;
• Подобрување на дејството на лековите, со тоа што треба да се намалат нивните дози (доколку се таблети или, пак, да се намалат инсулинските единици);
• Подобрување на состојбата на мускулите и зглобовите, подобра подвижност преку нивна подобра прокрвеност;
• Подобар квалитет на животот, подобро расположение.
Можете да се занимавате со сите видови умерен спорт или со умерена физичка активност, но внимателно, особено ако досега не сте се занимавале со спорт или активно движење, а само сте го стискале копчето на далечинскиот управувач за телевизорот. Со оглед на тоа што не сте многу млади (а ни многу возрасни), не се препорачува интензивна физичка активност или активен спорт, особено ако веќе имате компликации од дијабетесот на очите, срцето, како и на бубрезите. Во случај на компликации на болеста, интензивниот физички напор ќе доведе до ослободување хормони што ќе го покачат вашиот шеќер или ќе го намалат, поради интензивното внесување гликоза во клетките што се активни. Особено сакам да напоменам дека копањето, нуркањето во вода или тешките спортови може многу лесно да доведат до крвавење во очите или до одлепување на мрежницата во очите.
Би сакал да ги охрабрам домаќинките дека домашната физичка работа т.е. раскревањето по куќата, чистењето и сл. се најпогодната и најефикасната физичка активност што ја препорачуваат сите школи за физичка активност кај дијабетесот.
Запомнете:
1. Никаква физичка активност или спорт, ако имате високи вредности на шеќерот со појава на ацетон во урината;
2. Никаква физичка активност или спорт, ако имате покачена телесна температура, или едноставно не се чувствувате добро;
3. Пред да се занимавате со физичка активност, секогаш земете две до три лебни единици храна, поради опасност од хипогликемија;
4. Никогаш немојте да се занимавате со предвидената физичка активност веднаш по оброк, туку најмалку еден час по јадење;
5. Физичката активност не е средство за слабеење.
Секогаш по физичка активност проверете ја гликемијата и, доколку е во нормални граници, пак земете неколку лебни единици. Пијте доволно течности, најдобро вода или чај, пред, за време и по вежбањето. Не занимавајте се со спорт при појава на ранички на нозете. Во напредната или зрела возраст, најпрепорачливо е шетање на чист воздух, возење велосипед или аеробик вежби. Секојдневно шетање, барем половина час, е доволно за вашето здравје. Пливањето, исто така, многу се препорачува, но ако земате орални антидијабетици (таблети), особено инсулин, никогаш не пливајте сами, поради опасност од хипогликемија.
Ако се решите за некој поинтензивен спорт или друг вид физичка активност, неопходно е да се советувате со вашиот дијабетолог, кој, меѓу другото, ќе ви ги провери срцето и крвниот притисок. Доколку сте имале срцеви тешкотии или покачен крвен притисок, пред да почнете активно да се занимавате со спорт, добро е да направите коронарен стрес тест, во консултација и под надзор на кардиолог.
Иако препораките за физичка активност треба да бидат индивидуални, најмногу се препорачува:
• Пешачење со умерен чекор;
• Возење фиксен велосипед;
• Пливање во базен и аеробик вежби во вода.
Доколку земате инсулин, не се препорачува пливање на големи растојанија без придружба.
Денес се препорачува движење или умерена физичка активност во траење од 30 минути најмалку пет пати неделно или 90 минути интензивни аеробични вежби не- делно. Се препорачува да нема два дена, еден по друг во неделата, без физичка активност.
(продолжува)
