Пишува: Проф. д-р Дончо Донев, Член на Европската академија на науките и уметностите
Спроведување на духовна грижа во медицината и промовирање душевна благосостојба
Разбирањето на здравствените и душевните потреби на пациентот бара да се земат предвид за решавање на душевните и егзистенцијални прашања. Поради тоа, здравствената заштита се соочува со предизвик да одговори на начини на кои духовноста се доживува и се изразува при болест, страдање, исцелување и загуба. Ако здравствената заштита вклучува сочувствителна почит кон личноста на оние што ги згрижува, се соочува со прашања за тоа како ја разбира и интерпретира духовноста, кои ресурси треба да ги стави на располагање и како тие да бидат организирани, како и начините на кои спиритуалноста ја обликува и артикулира целта и практиката на здравствената заштита.
Односот лекар-пациент е еден од најкомплексните социјални односи, бидејќи е повеќеслоен и мултидимензионален.
Добриот клинички однос опфаќа заемна доверба, социјална ориентација и посветеност на лекарот, пријателски пристап со емпатија за чувствата и страдањата на пациентот, внимателно слушање на зборовите на пациентот и „фаќање“ на значењето на делумните пораки („читање меѓу редови”), охрабрување и необвинување, изразување искреност, интерес и подготвеност да им помогне, да даде комплименти на пациентот, насмевка и шега/досетка/хумор. Соодветниот однос пациент-лекар, со позитивни верувања и очекувања од пациентот и од лекарот, е важен за духовна сочувствителна грижа и за добар исход од лекувањето.
Различни аспекти на духовната грижа
Духовноста е уникатна како и секоја личност. Во најопшта смисла станува збор за односот што некој го има со себеси, со семејството и со пријателите, како и со Бога. Духовноста исто така вклучува надежи и соништа, и што и да е друго што помага на некого да ја почувствува виталноста на животот и чувството на припадност и постоење. Поврзувањето со тоа значи поврзување со инспирацијата и значењето, кои се исто толку важни во лекувањето на пациентот, како што е и лекот.
Во помагањето на пациентите и обезбедувањето на духовна/сочувствителна грижа, лекарите треба да почнат со практикување сочувствително присуство и внимание при слушањето на стравовите, надежите, болките и соништата на пациентите и да пружаат поддршка на пациентите во сите нивни физички, емоционални и духовни страдања. Лекарите треба да земат духовна историја и да бидат внимателни кон сите димензии (тело, ум и душа) на пациентите и нивните семејства, со цел да можат да инкорпорираат соодветни духовни практики и, доколку е потребно, да вклучат психолози и/или свештеници како членови на интердисциплинарниот тим за здравствена заштита почитувајќи ги професионалните граници.
Лекарите треба да земат духовна историја како дел од социјалната историја. Духовната историја дава можност за разговор за вредностите и верувањата, ги открива механизмите за справување и системите за поддршка, и дава можност за сочувствителна грижа.
Вклучувањето на духовноста во медицинското образование се наметнува како приоритет од лидерите на интегративната медицина, бидејќи решавањето на духовните прашања може позитивно да придонесе во личното искуството со болеста и во исходот од лекувањето. Денес, две третини од 125 медицински факултети во САД вклучуваат курсеви за духовност и вера/ување, споредено со само три во 1992 г. Преку својата заложба за враќање на „душата“ во медицината, интегративната медицина ќе продолжи да развива иновативни и значајни начини за зајакнување на базичната врска меѓу умот, телото и душата во интерес на здравјето и лекувањето .
Заклучок
Прашањето за психолошка медицина и духовна грижа заслужува многу поголемо внимание во медицинската пракса, образование и истражување. Духовна грижа и услуги треба да бидат составен дел на здравствената заштита и секојдневниот живот. Лекарите треба да пружаат сочувствителна грижа и заштита, особено кај пациенти со напредни хронични болести со зголемено внимание кон нивното физичко, егзистенционално и душевно страдање.
Здравствените професионалци треба да ги сфатат посериозно душевните грижи и страдања и да ги разгледаат духовните потреби на пациентите со цел да се пристапи на поединечните пациенти повеќе сочувствително, како и да го зајакнат и реформираат здравствениот систем и клиничката заштита во вистинска насока.
Постои потреба од обука на здравствените кадри за теоретските и методолошки основи на интервенциите како што се медитација, сликање и групна поддршка и потреба за понатамошни истражувања и евалуација на влијанието на таквите интервенции. Наставните програми за медицинско образование и за натамошна едукација треба да се зајакнат со додавање на клучните елементи на духовноста, културелните прашања, сочувството и грижата за пациентите на крајот на животот. Студентите треба да научат како да ги земат предвид сите аспекти на историјата – физички, социјални, емоционални и духовни, и како да ја интегрираат духовната грижа во сета нивна грижа за сегашните и идните пациенти со холистички пристап, емпатија и алтруизам. Треба да се понудат дополнителни едукативни курсеви за лекарите и за другите здравствени работници за духовноста и сочувствителната грижа.
