Нарушувањата во исхраната не се шега. Време е да се почне гласно да се зборува за нив, а токму сега е перфектниот момент: од 26 февруари до 4 март се одбележува Светската недела за подигање на свеста за нарушувања во исхраната (Eating Disorders Awareness Week). Овогодинешната тема „Let’s Get Real“ говори за разбивање на митовите и разбирањето дека секој може да страда од нарушувања во исхраната.
Неделата посветена на нарушувањата во исхраната има за цел да едуцира за невидливите болести, а се одбележува секоја година во последната недела од февруари. Целта на оваа недела е да предупреди и на лошите навики за исхрана на училишните деца и се поголемата инциденца на дебелина и пореметувања во исхраната, анорексија, булимија и неспецифични нарушувања во исхраната (вклучувајќи го и емоционалното прејадување), како и потребата од подигање на свеста за важноста на правилната исхрана и одржување на здрава телесна тежина.
Нарушувањата во исхраната се тешки за дијагностицирање, а се поврзани со нарушена самодоверба, губење на чувството за самоконтрола, промени во расположението, депресија, неспособност за поднесување на фрустрации.
Неделата посветена на нарушувањата во исхраната има за цел да едуцира за невидливите болести
Нарушувањата во исхраната се дефинираат како хронично самоиницијативно изгладнување или прејадување поради искривена перцепција на сопственото тело. Трите најчести нарушувања во исхраната се анорексија, булимија и компулсивно прејадување. Покрај нив, постојат и други слични нарушувања кои тешко се препознаваат бидејќи често се „маскирани“ од стилот на живот, заморот, стресот и брзањето.
Анорексијата и булимијата се јасно дефинирани. Анорексија е нарушување во кое едно лице има голема желба да стане (и да остане) колку што е можно послабо, избегнувајќи го внесот на храна. Булимија е нарушување во кое не постои контрола врз внесот на храна, така што доаѓа до прекумерна консумација на екстремно калорична и масна храна до точка на гадење. По прејадувањето храната се исфрла со повраќање или со употреба на лаксативи. Компулсивно прејадување е нарушување во кое едно лице консумира голема количина на храна, најчесто тајно, во текот на ноќта – за да го избегне чувството на срам и осуда.
Трите најчести нарушувања во исхраната се анорексија, булимија и компулсивно прејадување
Не постои единствена причина за пореметување во исхраната, но постојат три основни детерминанти: биолошка, психолошка и социокултурна. Во рамките на овие детерминанти, постојат голем број на фактори кои се сметаат за причина за нарушувања во исхраната: културни (и/или семејни) притисоци, нерамнотежа на невротрансмитерите, емоционални пореметувања, пореметувања на личноста. Нарушувањата во исхраната се многу сложени и секое нарушување е одредено од различни комбинации на причински фактори. Генетиката, исто така, може да игра соодветна улога, но поверојатно во смисла на наследена структурна особеност или склоност кон одредени емоционални реакции.
Јавноста често се предупредува на последиците од неправилната исхрана, без оглед дали се работи за неадекватна, недоволна, што е многу поретко или за преголема консумација на храна. Современиот начин на живот со урбанизација и механизација доведе до значително намалување на физичка активност, седечки начин на живот со последица од намалена потрошувачка на енергија и зголемување на телесната маса. Глобално, целиот свет, па и Македонија се соочува со проблемот на прекумерна телесна тежина, која според Светската здравствена организација е глобална епидемија на дваесет и првиот век, па се предвидува дека до 2025 година, 50% од светското население ќе биде со прекумерна телесна тежина.
Зголемената телесна маса, придружена со намалена физичка активност придонесува за развој на хронични болести, поврзани со метаболички компликации како дијабетес тип 2, покачен крвен притисок, болести на срцето и крвните садови, заедно со зголемена инциденца на некои видови на рак, што го зголемува ризикот од предвремена смрт. Меѓу причините за смртност, кои можат да се спречат дебелината го зазема второто место, веднаш по пушењето.
Експертите апелираат доколку вие или некој ваш близок страда од нарушувања во исхраната, најпрво што треба да направите е да се информирате и да побарате стручна помош, бидејќи раната интервенција е клучна за успешно заздравување.
