Болка, грчеви во стомакот, хронична дијареа и замор се само некои од симптомите кои ќе се појават кај луѓето кои боледуваат од Кронова болест, а кај некои пациенти тегобите нема да се ни појават и болеста ќе се открие само со детекција на компликациите како што се слабокрвност или неправилни менструални циклуси кај жените. Кроновата болест спаѓа во групата на воспалителни болести на цревата.
“Освен наведените симптоми, се карактеризира и со нејасно зголемување на телесната температура, губење на апетит, ненамерно губење на телеснта тежина, несоодветен раст и физички развој кај децата и адолесцентите, како и повремена појава на крв во столицата. КБ може да зафати кој било дел на дигестивниот канал (од устата до анусот), а најчесто го зафаќа спојот на тенкото црево со дебелото црево. Типично ги зафаќа сите слоеви на дигестивниот канал, а болеста се карактеризира со појава на „прескокнувачки лезии“, односно изолирани области на дигестивниот канал погодени од болеста, меѓу кои има сегменти од здрав дигестивен канал, вели прим. д-р Ведран Томашиќ, специјалист по интерна медицина и гастроентерологија.
“Да дознаете дека боледувате од воспалителна болест на цревата во основа е тешко и стресно. Нема сомнеж дека живеењето со оваа болест е предизвик, бидејќи пациентите се принудени да направат одредени прилагодувања. Денешниот пристап е да се намали фактот дека болеста го менува животот, со продолжување на нормален живот во развиена мрежа на луѓе кои се поддршка. Притоа, секако треба да се следат упатствата на вашиот лекар за редовно земање лекови, дури и кога пациентите се чувствуваат добро“, истакнува докторот.
ВАЖНО Е БОЛЕСТА ДА СЕ ЛЕКУВА
Долготрајната активна и нелекувана КБ може да доведе до развој на компликации на болеста како што се формирање на фистули (абнормален „канал“ што го поврзува цревото со кожата, друга цревна вијуга, вагината, мочниот меур), кои најчесто се јавуваат во перианалниот регион, објаснува докторот и додава:
“Исто така, постои можност за појава на стриктури (воспалително или лузнесто стеснување на дигестивниот канал), апсцес (акумулација на течност надвор од цревата која содржи течност, бактерии, гној), интестинална инконтиненција, анемија и токсичен мегаколон. Дијагнозата на КБ се поставува кај пациенти со симптоми и знаци кои укажуваат на IBD, со користење на комбинација на тестови на крвта (присуство на воспаление, анемија, антитела, нутриционистички/витамински дефицит), тестови на столицата (исклучување на инфекција и присуство на воспаление), колоноскопија (ендоскопија на крајот на тенкото црево и целото дебело црево), езофагогастродуоденоскопија (ендоскопски преглед на хранопроводникот, желудникот и почетокот на тенкото црево), ендоскопија на тенкото црево со видео капсула, ултразвук на абдоменот, ултразвук на цревата (интестинален ултразвук) и МР/КТ ентерографија и МР карлицата (сликовна визуелизација на дигестивниот канал за да се процени активноста на воспалението, степенот на болеста и откривање на можни компликации)“.
Главните цели на лекување на Кроновата болест се постигнување ремисија на болеста и нејзино долгорочно одржување. Важно е пациентите со кБ да продолжат да работат на подобрување на нивното општо здравје. Заедно со лекувањето на КБ и контролите кај гастроентеролог, треба да одржувате редовна физичка активност и да не пушите.
Кроновата болест е хронично воспалително заболување на цревата кое може да зафати било кој дел од дигестивниот тракт, од устата до анусот, но најчесто ги зафаќа крајниот дел на тенкото црево (илеум) и почетниот дел на дебелото црево. Оваа болест спаѓа во групата на воспалителни заболувања на цревата (Inflammatory Bowel Disease, IBD), која исто така го вклучува и улцеративниот колитис.
Симптоми на Кронова болест:
Симптомите варираат во зависност од тежината на болеста и делот од дигестивниот тракт кој е зафатен. Најчестите симптоми вклучуваат:
- Дијареа, често хронична и со крв или слуз
- Болка во абдоменот, обично во долниот десен дел
- Губење на тежина и недостаток на апетит
- Треска
- Умор
- Отоци или чирови во дигестивниот тракт
- Анусни фистули и чирови
Дијагноза на Кронова болест:
Дијагнозата на Кронова болест може да биде сложена и вклучува неколку чекори:
- Медицинска историја и физички преглед: Лекарот ќе ги разгледа симптомите и ќе направи преглед на абдоменот за присуство на болка, отоци или абнормални звучни сигнали во цревата.
- Лабораториски тестови:
- Крвни тестови: За да се провери присуство на воспаление, анемија или други абнормалности.
- Тестови на столица: За да се откријат инфекции или присуство на крв.
- Ендоскопски процедури:
- Колоноскопија: Оваа процедура овозможува директен преглед на внатрешноста на дебелото црево и дел од тенкото црево со помош на флексибилен инструмент со камера. Може да се земат биопсии за анализа.
- Ендоскопија: Ако симптомите укажуваат на воспаление во горниот дел на дигестивниот тракт, се користи ендоскоп за преглед на хранопроводот, желудникот и почетниот дел на тенкото црево.
- Радиолошки тестови:
- Компјутерска томографија (КТ) или магнетна резонанца (МРИ): Овие снимања може да се користат за проценка на цревата и откривање на воспаление, фистули или други компликации.
Лекување на Кронова болест:
Нема лек за Кроновата болест, но постојат различни третмани кои можат да помогнат во контролата на симптомите, намалувањето на воспалението и постигнувањето на ремисија.
- Медикаментозно лекување:
- Антиинфламаторни лекови: Како 5-аминосалицилати (5-ASA) и кортикостероиди, кои се користат за краткорочно намалување на воспалението.
- Имуносупресори: Лекови кои го потиснуваат имунолошкиот одговор и го намалуваат воспалението. Овие вклучуваат азатиоприн, метотрексат и други.
- Биолошки терапии: Овие лекови ги таргетираат специфични протеини во имунолошкиот систем кои предизвикуваат воспаление. Пример за вакви лекови се инхибиторите на TNF-α, како инфликсимаб и адалимумаб.
- Антибиотици: Во случаи кога постои инфекција или фистули, може да се користат антибиотици.
- Исхрана и животен стил:
- Исхрана: Може да се препорача специфична диета со цел да се избегнат одредени видови храна кои можат да ги влошат симптомите (на пр., масна или зачинета храна, млечни производи). Во случаи на тежок воспалителен процес, може да се препорача нутритивна поддршка или течна диета.
- Престанок на пушење: Пушењето може да ги влоши симптомите и да го забрза прогресот на болеста.
- Контрола на стрес: Стресот може да ги влоши симптомите, па релаксација и техники за управување со стресот можат да бидат корисни.
- Хирургија:
- Во случаи кога медикаментозната терапија не е ефикасна, или кога се појавуваат компликации како фистули, стриктури или чирови, може да биде потребна хируршка интервенција за отстранување на делови од зафатеното црево. Сепак, Кроновата болест може повторно да се јави и по хирургија.
- Редовно следење: Потребни се редовни прегледи за да се следи напредокот на болеста и да се прилагоди терапијата.
Соодветното лекување може да доведе до долги периоди на ремисија и значително подобрување на квалитетот на животот на пациентите со Кронова болест.
Кроновата болест е хронично воспалително заболување кое ги зафаќа различни делови од дигестивниот тракт, најчесто тенкото и дебелото црево. Главните симптоми вклучуваат дијареа, болки во стомакот, губење на тежина, замор и понекогаш појава на чиреви и воспаленија. Третманот има за цел да го намали воспалението и да спречи компликации.
Лекување
Лекувањето на Кроновата болест зависи од тежината и локализацијата на болеста:
- Лекови:
- Кортикостероиди за намалување на воспалението.
- Имуномодулатори (како азатиоприн) и биолошки лекови (адалимумаб, инфликсимаб) за контрола на имунолошкиот одговор.
- Антибиотици за третирање на компликации како апсцеси.
- Хирургија е потребна во тешки случаи кога има стеснување на цревата или појава на фистули и абсцеси.
- Диететски промени за избегнување храна која го влошува воспалението.
Состојба во Македонија
Иако нема детални податоци специфично за Македонија, глобалната појава на воспалителни заболувања како Кроновата болест, значително се зголемува во последните децении, особено во новоиндустриализираните региони. Ова се должи на промени во животниот стил, исхраната и зголемената дијагностика. Се проценува дека бројот на случаи на глобално ниво значително пораснал, со зголемена свесност и подобрени дијагностички алатки.
Во Македонија, се очекува трендот да е сличен на оној во Европа, со пораст на бројот на дијагностицирани случаи, иако нема специфични национални статистики објавени за последните години. Лекувањето во државата се заснова на светските препораки, вклучувајќи употреба на биолошка терапија и хирургија во комплицирани случаи.
