Пишува: Александра Стојановска/saska@panacea.mk
Розацеата е хронично заболување на лицето. Иако болеста вообичаено се манифестира во третото или во четвртото десетлетие на животот, симптомите може да се јават и во адолесцентниот период. Но, она што загрижува е податокот дека само мал процент на пациентите со оваа болест бара медицинска помош.
Според специјалистот по дерматовенерологија, д-р Весна Пљакоска, станува збор за промена на кожата на лицето која може да е предизвикана од низа фактори. Според неа, откако ќе и се одреди суптипот на розацеата, истата се третира со индивидуален тераписки модалитет на лекување
Што претставува розацеата, за какво заболување станува збор?
Д-р Пљакоска: Розацеата е промена на кожата на лицето, што се манифестира со дифузно црвенило на образите, со проширување на малите крвни садови, но понекогаш и со појава на мали или поголеми „мозолчиња”. Станува збор за хронично воспалителна состојба, која се манифестира во епизоди и е придружена со чешање, печење и затегнатост како субјективни тегоби, а зафаќа повеќе од 10 % од општата популација.
Што ја предизвикува нејзината појава?
Д-р Пљакоска: Главната причина за појава на розацеата не е позната, но сепак се издвојуваат повќе познати причини, меѓу кои:
* Наследен фактор – истражувањата покажуваат дека 30 – 40 % од членовите во една фамилија добиваат розацеа;
* Хормонски промени – се забележува дека розацеа може да се појави или влоши за време на бременост;
* Сонце – Изложувањето на сонце и на повисоки температури, доведува до значително влошување на состојбата на болеста;
* Микробиолошки организми – Постои корелација со присуството на demodex folliculorum (кои обично живеат во екскреторните канали на лојните жлезди) или Helicobacter Pylori (бактерија присутна во стомакот) и појавата на розацеа;
* Пореметувања во микроциркулацијата;
* Лекови – особено кортикостероидни креми, капки за нос и очи.
Кои се симптомите и кога може и кај кого најчесто се појавува?
Д-р Пљакоска: Розацеата се јавува најчесто кај лицата со светол тен, а истражувањата покажуваат дека во поголем број на случаи е изразена кај лица кои имаат проблем со мигрена и кај луѓе со А+ крвна група.
Женската популација е позасегната во однос на машката.
Оваа болест поминува низ неколку развојни фази со различна симптоматологија. Почетните симптоми се со појава на минливо црвенило – еритем, кое најчесто се појавува при промена на температура од поладен во позагреан простор или после консумирање на топли напитоци или зачинета и лута храна. Во оваа фаза црвенилото на лицето е реверзибилен процес (се појавува и се повлекува). Во понатамошната фаза црвенилото станува перзистентно со појава на проширени капилари на лицето и карактеристични ситни гнојаници. Кај потешката форма се појавува оток и црвенило на носот заради прекумерен раст на крвните садови на сврзното ткиво, особено кај машката популација. Розацеата може да се појави и на вратот, градите, ушите. Хроничната и прогресивна розацеа предизвикува и промена на очите, како што се конјуктивитис со појава на црвенило, чешање, печење, сувост и иритација на светлина.
Кои се ризик фактори за розацеа?
Д-р Пљакоска: Меѓу најчестите ризик фактори, кои ја зголемуваат можноста за појава на розаецеа се:
* Фактори на надворешната средина, како што се изложеност на високи и ниски температури, ветер, сончеви зраци, влага и загадување (вклучително и дим од цигари), како и изложеност на полен и издувни гасови;
* Психолошки фактори, особено стресот и чувството на гнев и потиснатост. Адреналинот, како суспстанца која се лачи од реакција на стрес, предизвикува воспалителни процеси во кожата;
* Надворешни фактори, какви што се одредени мириси, детергенти, лекови за локална примена ( особено кортизонски креми), топли купки, напорно вежбање, зачинета храна;
* Механички фактори, како што е потенциран притисок на кожата.
Со оглед дека розацеата е состојба која не се лекува, кој е најдобриот начин таа да се држи под контрола?
Д-р Пљакоска: Не постои единствен начин на лекување кој би можел во целост да гарантира потполно излекување на розацеата. Таа има хроничен и непредвидлив тек. Прегледот од страна на дерматолог е задолжителен, при што најпрвин се уточнува дијагнозата (со исклучување на други болести кои може да се слични по манифестација). По утврдување на суптипот на розацеа и доколку се потребни одредени лабораториски анализи, се преминува кон индивидуален тераписки модалитет на лекување. Во третманот се вклучуваат препарати кои ја смируваат пречувствителноста на кожата и ја зголемуваат нејзината бариерна функција. Тоа се постигнува со посебни дермокозметски креми кои имаат специјална формулација за оваа намена. Дополнително се вклучуваат медицински креми со активни состојки и по потреба кај потешките форми се ординираат системски лекови. Како современа опција на лекување е примена на ласерска техника (NdYag laser).
Како може да се спречи евентуална појава?
Д-р Пљакоска: Генетиката на кожата е нешто што не трпи промена, но почитувањето на она што е наша конституција, помага соодветно да ја негуваме кожата. Доколку припаѓаме на групата луѓе со кожа склона кон зацрвенување (куперозна кожа), потребно е да се избегнува се што влијае на проширување на крвните садови: сонце, солариум, сауна, алкохол, кафе, јаки зачини, претопла храна и цигари. Во зима е задолжително нанесување на крема која создава дополнителна и зашитна нега, а во лето да се нанесува крема со заштитен фактор минимум 30. Треба да се внимава со пилинг третманите на лице, препаратите за чистење кои делуваат исушувачки или оние на база на овошни киселини.
