Д-р Даница Поповска: Скршениците на дисталниот радиус се чести кај пациентите со остеопороза

При настанување на скршеница на дистален радиус, веднаш се јавува болка, осетливост, оток и евентуално крвен подлив во предел на рачниот зглоб. Ако скршеницата е изместена, настанува и деформитет – рачниот зглоб е деформиран и позицијата на шаката е невообичаена

Радиусот е коска во подлактицата од страната на палецот (палечна коска). Скршениците на нејзиниот долен крај, во близина на рачниот зглоб се најчести скршеници за кои пациентите се јавуваат во ургентна амбуланта (околу 20 % од сите случаи со скршеница). Овие скршеници настануваат при пад на испружена шака, било падот да е нанапред или наназад. Во зависност од правецот на падот и делувањето на силите настануваат различни типови на скршеници со различно изместување. При пад од височина, како на пример, од покрив или скеле, настануваат покомпликувани скршеници со повеќе мали парчиња коска. Кај пациентите со остеопороза, која претставува состојба во која коските се кршливи, има поголем ризик за скршеница на долниот (дистален) крај на радиусот и при помали падови.

Пишува: Д-р Даница Поповска, специјалист по ортопедија

Радиусот типично при вакви падови се крши околу 2,5 см над неговиот долен крај (над рачниот зглоб) и поради тоа, ваквите скршеници се нарекуваат скршеници на радиус на типично место. Најчесто и изместувањето на скршениот дел е типично, со долниот крај изместен кон задниот дел на шаката. Овој тип на скршеница се нарекува Колесова скршеница, според Abraham Colles, ирски хирург и анатом кој прв го опишал овој тип на скршеница во 1814 година. Покрај оваа, постојат и други типови на скршеници, со изместување кон напред, кон дланката, или со скршеница во самиот рачен зглоб (интраартикуларна) или скршеница со повеќе мали парченца (коминутивна). Понекогаш заедно со радиусот може да биде скршен и долниот крај на улната (другата коска во подлактицата – лакотната коска). Утврдувањето на типот на скршеницата е значајно, поради тоа што и лекувањето на различните скршеници е различно.

При настанување на скршеница на дистален радиус, веднаш се јавува болка, осетливост, оток и евентуално крвен подлив во предел на рачниот зглоб. Ако скршеницата е изместена, настанува и деформитет – рачниот зглоб е деформиран и позицијата на шаката е невообичаена. Доколку по пад на испружена рака постои болка и лесен оток на рачниот зглоб, во зависност од околностите, може да се почека неколку часа или до утрото за јавување на лекар. Но, доколку постои изразен деформитет, чувство на трпнење или губиток на осетот на прстите или, пак, многу голем оток и болка, состојбата е ургентна и е потребно итно јавување на лекар.


Ако скршеницата е изместена, настанува и деформитет – рачниот зглоб е деформиран и позицијата на шаката е невообичаена


Покрај прегледот, основното испитување кое се прави е рендгенска снимка на рачниот зглоб во два правци. На тој начин, покрај утврдувањето на постоење на скршеница, се утврдува и типот на скршеницата, евентуалното изместување на скршените краеви на коската, постоењето на мали парченца на коска или повреда на другите коски во рачниот зглоб. Овие податоци се потребни за понатамошно планирање на лекувањето. Во ретки случаи, при компликувани скршеници, се прави компјутеризирана томографија или магнетна резонанца за утврдување на деталите на скршеницата и повредите на околните ткива.

Колесова фрактура со деформитет на подлактицата

Лекување

Доколку скршеницата не е изместена, лекувањето се врши со поставување на подлакотна гипсена ракавица (комплетен гипс) или гипсена лонгета. Ако краевите на скршената коска се изместени, како на пример кај Колесовата скршеница, прво се прави местење (репозиција) на скршеницата. Со манипулација – повлекување за прстите и надлактицата, краевите на коската се доведуваат во саканата положба и потоа во оваа положба се поставува гипс.

Скршениците на дисталниот радиус вообичаено зараснуваат за 4-6 недели

По поставувањето на гипсот, потребно е да се следат упатствата за постапување при поставен гипс. Честопати пациентите се загрижени поради појавата на модринки на прстите, кои не се повредени, неколку дена по поставување на гипсот. Ова е последица на слевање на истечената крв од скршеницата под дејство на гравитацијата и не треба да претставува причина за загриженост, доколку не е придружено со голем оток, стегање од гипсот, губиток на чувството и на способноста за движење на прстите. Доколку пак се појават овие симптоми, потребно е итно јавување на лекар.

Rtg на рачен зглоб преку гипс
Операција со плочка и шрафови

Некои скршеници се нестабилни, па по местењето не можат да се задржат во правилна положба. Кај некои скршеници поради сложеноста не е можно правилно местење. Ваквите  скршеници на дисталниот радиус се лекуваат со операција. Постојат повеќе типови на оперативни техники за лекување на овие скршеници, а нивниот избор зависи од типот на скршеницата и општата состојба на пациентот.

Скршениците на дисталниот радиус вообичаено зараснуваат за 4-6 недели. Во текот на лекувањето, се прават контролни рендгенски снимки на кои во почетокот се проценува дали правилната положба на коската е задржана, а подоцна се проценува и зараснувањето на коската. Честотата на ваквите снимки зависи од типот на скршеницата или начинот на третман и најчесто индивидуално се договара. Во тек на првите денови, додека болката се уште е интензивна може да се земат лекови за болка, како на пример, парацетамол или ибупрофен. Некои истражувања покажале дека земање на витамин Ц 500 мг на ден во тек на 50 дена спречува појава на една компликација – Судекова дистрофија. Но, овој податок не е недвојбено утврден во сите истражувања.

Откако ќе се извади гипсот или по хируршката интервенција, најчесто рачниот зглоб е вкочанет. Потребни се вежби за раздвижување и враќање на мускулната снага на деловите од раката кои не биле употребувани

Ако има потреба, пациентот се упатува на физикална терапија. Процесот на враќање на нормалната функција е долготраен и не завршува со зараснувањето на коската. Во зависност од типот на скршеницата, за целосно враќање на подвижноста и мускулната снага можат да бидат потребни од 3-4 месеци за наједноставните скршеници, до 2 години кај најкомпликуваните типови скршеници или кај пациенти кои имаат и други заболувања кои го усложнуваат овој процес.

Скршениците на дисталниот радиус се чести кај пациентите со остеопороза. Поради тоа, пациентите кои имаат одредени ризик фактори (како на пример, менопауза или терапија со кортикостероиди) треба по добивањето ваква скршеница да се упатат на дензитометрија (испитување за дијагностицирање на остеопороза).