Пишува: Д-р Мартин Ивановски
Специјалист по медицинска биохемија
Бактеријата стрептококус пиогенес (streptococcus pyogenes), односно бета хемолитичка стрептокока од групата А, е најчестиот бактериски причинител на воспаление на грлото (фарингитис). Стрептококи во грло најчесто се јавуваат кај деца од 5 до 15 години, па затоа од особена важност е инфекцијата брзо да се идентификува и да се третира со антибиотици. Состојбата е заразна и може да се прошири преку контакт со респираторни секрети кои содржат стрептокни бактерии. Најдобар начин да се заштитиме е редовно да се мијат рацете и да не се користи туѓ прибор за јадење или чаши.
Ако состојбата не се дијагностицира и третира може да се јават секундарни компликации, особено кај деца. Во овие компликации спаѓаат ревматската треска, која може да го оштети срцето и гломерулонефритис, кој ги зафаќа бубрезите.
За детекција на стрептококи од групата А се користат стреп А-тестот и култура од брис од грло.
- Брзиот стреп-тест може да детектира група А на стрептокни антигени. Резултатите се добиваат за 10-20 минути. Примерокот се зема со притискање на јазикот од пациентот надолу со помош на шпатула и со гребење со брисот по задниот дел од грлото и тонзилите.
- Брисот може да се искористи за изведување на брз стреп А-тест, а дополнителен брис се зема ако е потребно да се направи микробиолошко испитување од брис од грло.
За тестот, не е потребна никаква подготовка и треба да се изведе пред да се започне со употреба на антибиотици. Позитивни резултати од брзиот тест укажуваат на присуство на стрептококи од групата А, не е потребно дополнително тестирање и веднаш може да се започне со третман. Негативен брз стреп-тест укажува дека тестираното лице најверојатно нема стрептокна инфекција, но треба да се направи култура од брис од грло кај деца или кај адолесценти за да се потврдат резултатите и да се избегнат пропуштени инфекции кои може да доведат до тешки компликации, како ревматска треска.
Култура од брис од грло е посензитивна анализа од брзиот стреп-тест, но за резултати се чека 24-48 часа. Во ретки случаи, фарингитисот е предизвикан од стрептококи од групата Ц или од групата Г. Овие организми нема да дадат позитивен резултат на брзиот тест, но може да се детектираат со култура. Ако културата е негативна, тогаш најверојатно болното грло е резултат на вирусна инфекција. Веројатноста за стрептокна инфекција е поголема кога заболеното лице е дете или ако лицето било во близок контакт со некој што е дијагностициран со стрептокна инфекција.
НАЈЧЕСТИ ПРАШАЊА
- При позитивен тест колку долго треба да останам изолиран од околината?
Најмалку 24 часа од почетокот на терапијата со антибиотици.
- Што е АСЛО и како се користи за детекција на стрептокна инфекција?
Антистрептолизин О (АСЛО) е крвен тест што помага во дијагнозата на тековна или мината инфекција со стрептококи од групата А (Streptococcus pyogenes). Тестот детектира антитела против стрептолизин О, токсичен ензим што се продуцира од групата А стрептококус бактериите, еден од многуте стрептокни антигени. АСЛО не е од голема помош при акутни стрептокни инфекции, во тој случај треба да се користат брзиот стреп А-тест и култура од брис од грло. Меѓутоа, овој тест е од голема помош ако лекарот сака да детектира рана стрептокна инфекција која не била дијагностицирана. Служи и за дијагноза на ревматска треска или за гломерулонефритис, кои се јавуваат неколку недели по стрептокната инфекција на грло, кога брзиот стреп А-тест и културата од брис од грло ќе бидат негативни.
- Што значат резултатите за АСЛО?
АСЛО-антителата се продуцираат од една седмица до еден месец по иницијалната стрептокна инфекција. Максималниот титар се достигнува од третата до петтата седмица по болеста и потоа постепено се намалува, но може да се детектира во следните неколку месеци откако ќе се излечи стрептокната инфекција. Негативен АСЛО или АСЛО со многу низок титар значи дека лицето кое е тестирано најверојатно не било болно од стрептокна инфекција. Ова е особено точно ако повторно е земен примерок 14 дена подоцна и истиот е негативен (или е со низок титар). Мал процент лица со компликации поврзани со стрептокна инфекција немаат покачено АСЛО. Ова е случај при појава на гломерулонефритис по кожна стрептокна инфекција. Покачен титар на АСЛО или титар кој расте значи дека веројатно лицето имало стрептокна инфекција. АСЛО-титри кои иницијално се високи, а потоа паѓаат укажуваат на присуство на стрептокна инфекција. АСЛО-тестот не предвидува појава на компликации по стрептокната инфекција, ниту, пак, ги предвидува типот или тежината на болеста. Ако се присутни симптоми на ревматска треска или гломерулонефритис, покачениот титар на АСЛО може да помогне во потврдување на дијагнозата. Треба да се има предвид дека одредени антибиотици и кортикостероиди може да ги намалат нивоата на АСЛО-антителата.
- Дали постојат и други инфекции предизвикани од стрептококи од групата А?
Стрептококите од групата А може да предизвикаат и кожни инфекции (пиодерма, импетиго, целулитис) или во ретки случаи инвазивни случаи како токсичен шок синдром или некротизирачки фасциит.
- Постојат ли други типови стрептококи кои може да предизвикаат болно грло?
Стрептококите од групите Ц и Г, кои се нормално застапени кај животните, може повремено да предизвикаат фарингитис кај луѓе. Меѓутоа, од овие бактерии нема ризик за појава на секундарни компликации кои се јавуваат со стрептококите од групата А. Антибиотиците за стрептококите од групата А се ефикасни и за овие групи на стрептококи.
- Кога може детето да се врати на училиште?
Обично еден ден од почетокот на терапијата и во отсуство на треска.
- Ако едно дете од семејството има стрептокна инфекција, дали сите во семејството ќе се заразат?
Други членови од семејството, вклучувајќи и возрасни, може да се заразат од бактеријата. Матичниот лекар може да ги тестира сите членови од семејството кои имаат болно грло и децата до 3 години. Лицата без симптоми не треба да се тестираат. Веќе имам прележано стрептокна инфекција и третиран сум со антибиотици.
- Дали можам повторно да ја добијам?
Да. Иако антителата може да ги заштитат оние лица кои веќе имале стрептокна инфекција, постојат многу различни соеви од овој организам, така што е малку веројатно дека сте имуни на сите соеви. Потенцијално, постојано може да добивате нова стрептокна инфекција. Најдобар начин да се намали ризикот од трансмисија е да се минимизира блискиот контакт со други лица и често да се мијат рацете со сапун и вода или со алкохолни дезинфeкциски средства.
СИМПТОМИ КОИ МОРА ДА СЕ ТРЕТИРААТ
- Болно грло кое трае повеќе од една седмица или повторливи болки во грлото
- Температура од 38 целзиусови степени или повисока
- Црвено грло или тонзили со бели или жолти плаки
- Тешко голтање или силна болка при голтање
- Главоболка, генерализирана телесна болка
- Мачнина или повраќање
- Чувствително или отечено грло или лимфни јазли
- Исипување
- Засипнат глас подолго од две седмици
- Прекумерно лигавење кај мали деца
- Симптоми на дехидратација, како прекумерна жед, сува уста, намалено уринирање
