Пишува: Александра Стојановска/saska@panacea.mk
Палијативна грижа-затоа што ме засега (Palliative Care – Because I Matter) е слоганот за 2018 година со кој на глобално ниво се одбележува Светскиот ден за палијативна грижа. Во Македонија организирана палијатива се спроведува веќе 20 години во Хосписот за палијативна грижа Сју Рајдер –Скопје при Геронтолошкиот Завод “13 Ноември’’, и 16 години во Битола.
За тоа што значи палијативната грижа и дали во земјава се спроведува во чекор со потребите на пациентите, разговаравме со д-р Лидија Ветеровска – Милковиќ, претседател на Здружението за палијативна грижа и специјалист во хосписот Сју Рајдер каде најчесто се згрижуваат пациенти на кои им треба палијативна грижа од различни типови на болести, најчесто малигни и невролошки.
Што всушност претставува палијативната грижа за одреден пациент?
Д-р Ветеровска-Милковиќ: Палијативна грижа значи една сеопфатна грижа за пациент кој што боледува од од едно неизлечиво заболување во периодот кога ќе го заврши куративното лекување. Понатаму, потребен е еден холистички пристап за да му се обезбеди достоинствен и квалитетен живот од сите аспекти. Од симптом контрола, од емоционална контрола, духовна контрола. Тоа е всушност целта на палијативата. Значи, да не се почувствуваат пациентите сами во тој период. Да знаат дека некој се грижи за нив, дека не се сами и секако тоа многу им помага во вербата, во надежта, во истрајноста во тој последен период од животот. Ние тука имаме еден мултидисциплинарен пристап, од доктори специјалисти, од социјален работник, од психолог, физијатар, што значи дека од сите аспекти да им се помогне на овие пациенти подостоинствено да го поминат овој тежок период од животот.
Општ впечаток и факт е дека палијативната нега во Македонија е некако занемарена, не во однос на стручноста, туку во делот на згрижувачки капацитети и можноста за прием на поголем број на пациенти, кои имаат потреба од ваков тип на третман, а немаат каде да се сместат. Што се прави на тоа поле во нашата земја?
Д-р Ветеровска-Милковиќ: Отворањето на хосписот Сју Рајдер во Скопје пред 20 години се смета за почеток на организираната палијатива, која подразбира сместување во хоспис со мултидисциплинарен пристап. Подоцна, во 2004 година се отвора ист и во Битола. Ние располагаме со капацитет од 75 кревети и исто толку има во Битола. Целта на унапредување на палијативата е всушност палијативниот пристап да му биде достапен на пациентот во секое опкружување и во секое време.
Значи не е целта само да дојдат пациентите и да се сместат во болница, туку ние да сме им достапни дома, да има дневна болница, да доаѓаат во амбуланта. Практично да има една мрежа на сервиси на целата територија.
Ете тоа е целта всушност на палијативата, да државата воспостави еден организиран пристап да може пациентот во своето опкружување и поблиску во здравствен центар да го добие оној квалитетен третман, а не сите да доаѓаат само во Скопје. Тоа е една цела стратегија. Ние преку Здружението, кое постои една година, ќе се бориме да палијативата се унапредува во секој поглед и да си го добие правото место. Се со цел, на пациентите да им се подобри квалитетот на услугите, на живот во секое опкружување. Ние преку Здружението се бориме и во делот на лековите, еве неодамна имавме состанок со Здружението на онколози на Македонија и заеднички ќе бараме од Фондот за здравство да се регистрира еден појак опијатен аналгетик кој што пациентите ќе можат и дома да го користат и да не мораат сите да доаѓаат тука.
Потреба од палијативна грижа немаат само пациентите со малигни болести, туку и болни со други заболувања. Кои се пациенти се згрижуваат кај вас, односно кој се има потреба од палијатива?
Д-р Ветеровска-Милковиќ: Факт е дека бројот на малигни заболувања во земјава расте и дека еве нашите колеги онколози во својот домен превземаат некои мерки, во делот на превентивата. Но, не само што расте бројот на малигни болести, туку расте и бројот на оние други хронични прогресивни болести, пред се невролошки, психијатриски, деменција, Алцхајмерова болест, последици од цереброваскуларни инсулти, хронични дегенеративни невролошки заболувања, па и интернистички. Кардиоваскуларните болести се на прво место по честота, а секвелите ги третираме ние, геријатриски.
