Д-р сци Александар Сајковски: Стомачни грчеви кај бебе – реалност и терапевтски приод

Што се тоа колики?

Коликите кај новороденчето и доенчето се честа кондиција која ги фрустрира родителите на децата. Бебињата кои имаат колики имаат долги периоди на неподносливо плачење и чудно и неочекувано однесување, но немаат знаци на болест. Фактот што плачот кај бебето доаѓа без јасна и очигледна причина е основа поради која се загрижени родителите. Овој плач го достига својот максимум апроксимативно околу шестата недела од животот, а најчесто завршува околу четвртиот месец. Стомачните грчеви кои се поизразени се јавуваат кај дури 26% од бебињата и се една од најчестите причини за фрекфентни посети и консултации кај матичниот педијатар.

Основна карактеристика е неутешен или болен плач на бебето најчесто во доцните попладневни часови, иако не е исклучено да истиот се јавува во било кое време на денот.

Детето се напнува, ги витка нозете кон стомакот, има зацрвенето лице и очигледна непријатност. Но, плачот кај коликите битно се разликува од оној кога бебето е гладно.

Дали моето дете има колики?

Ова е едно од најчесто поставуваното прашање на родителите. Најчести дијагностички критериуми се возраст на бебето под пет месеци и појава на повторувани и продолжени периоди на плач, раздразливост, чудно однесување кои заедно или поединечно се јавуваат без очигледна и јасна причина, а не се смируваат конвенционално.  Овие промени се јавуваат најчесто во епизоди од три или повеќе часа дневно, најмалку три дена во неделата, а најмалку три недели (ова е познато како т.н. Wesselin правило).

Што е причината за појава на колики?

Најкраток одговор е: никој не знае точно. Постојат најверојатно повеќе причини: физиолошки, социјални како и биолошки. Теоретски, ексцесивна количина на воздух во цревата може да корелира со појавата на колики, иако нема многу директни докази дека тоа е основна причина за коликите. Друга теорија е дека постои постепена матурација на дигестивниот систем, па на некои компоненти на млекото како што е лактозата, бебињата може да се интолерантни. Анализирани се и класичната алергијата на компоненти на храната односно млекото, како и пореметување на подвижноста на цревото. Последниве две се особено често анализирани причини. Една од потенцијалните причини е темпераментот и однесувањето на бебето. Но, последниве години, улогата на бактеријалната флора односно микробиотот се влезени во фокусот и студиите покажале дека бебињата кои развиваат колики имаат помал број на т.н. „добри бактерии“, како и зголемен број на штетни бактерии во нивниот дигестивен тракт. Ова може да е причина за поголем број на дигестивни проблеми, вклучувајќи ги и коликите.

Цревна подвижност = добар осет во цревото
Цревната подвижност или позната како цревен мотилитет е термин кој ја опишува концентрацијата на мускулатура која е одговорна за разградување и движење на храната од желудникот преку тенкото црево до дебелото црево.  Со други зборови тоа е како дигестивниот систем на детето функционира. Ако цревниот мотилитет кај бебето не е доволно развиен или е порметен од било која причина, може да се појави болка и ексцесивно количество на гас што води до непријатност и фрустрирачки ефекти како што се колики, констипација или регургитација.

Клучни факти за коликите

• Едно од четири бебиња сигурно развива колики
• Коликите најчесто се губат околу четвртиот месец
• Бебе што има колики не е болно бебе
• Плачот е најсилен и најчест во попладневни и вечерни часови, но може да е присутен и во било кој друг дел од денот
• Етиологијата на коликите е мултифакторијална и се уште недоволно јасна
• Кај деца со колики е најден помал број на т.н. „добри цревни бактерии“
• Коликите го достигаат својот максимум најчесто на возраст од 6-8 недели.

Терапевтски приод кон коликите кај доенчето

Имајќи го во предвид фактот дека доеначките колики не се болест, во тој дел и приодот во нивниот третман треба да е базиран на стратегии кои се докажано ефикасни, а не се штетни за бебето.

• Конзервативниот приод во третманот на коликите пред се опфаќа психолошко смирување на родителите и семејството и евалуација на анксиозниот ефект на родителскиот стрес.
• Кога е бебето на доење, мајката треба да води сметка за нејзината исхрана. Имено, одредени компоненти во исхраната (броколи, лук, зачинета храна, јајца, млеко, кикиритки…), може да предизвикаат грчеви кај доенчето. Со нивно одбегнување истите се редуцираат, но намалувањето или елиминирањето на поголем број на хранливи продукти кај мајката треба да е под лекарска контрола.
• Избегнување на прекумерно хранење на бебето, редукција на волуменот на млекото.
• Ако бебето цица истовремено од двете гради, тогаш не ги добива последните порции од млекото, кое е богато со масти, што и го заситува. Затоа, тоа цица поголемо количество млеко со кое го оптоварува гастроинтестиналниот систем, внесува и поголемо количество на лактоза која не може да ја метаболира и искористи. Тоа е причина за појава на гасови, кркорење во цревата, воденаст измет. Поради ова потребно е при доење детето прво целосно да ја испарзни едната града, а дури потоа да се понуди другата града.
• Во случај на обилно течење на млекото или кога бебето лакомо цица и исцицува големо количество млеко за краток период, доењето треба да е само од едната града, или пред подојувањето малку да се измолзе градата.
• Доенче кое е на природна исхрана, но и оние на вештачка треба да добијат и пробиотик кој ја метаболира лактозата до кратко ланчани масни киселини со што ги смирува инфантилните колики.
• Ако кај доенчето после оброк се забележи надуеност, лесно треба да се масира стомачето, или, да се постави затоплена пелена или термофор на стомакот на бебето, или да се искапе во топла вода.
• Да се постави бебето да лежи на стомак.
• После секој оброк треба да му се помогне на доенчето да подригне.
• Да се внимава за време на хранењето детето да не се наголта воздух, односно да голтне што е можно помалку воздух и да не се преоптовари стомакот на бебето.
• Вежбање со нозете на бебето како да вози велосипед.
• Не-аналгезничните, не-нутритивните смирувачки маневри, како што се лулкање и тапкање 2-3 пати во една секунда во тивка средина, можат да го смират бебето. Еден чест маневар кој не ја елиминра болката, но го смирува плачот е возење со автомобил има свое дијагностичко и терапевтско значење.
• Потребно е да се создаде мирна и опуштена атмосфера околу детето затоа што тоа ќе ја почувствува вознемиреноста на родителите ако таа постои.
• Да се елиминира пушењето од околината на бебето, а мајката треба да одбегнува пушење.
• Секоја мерка која родителите ја сметаат за корисна вреди да се продолжи, само под услов да е безопасна за бебето.
• Ако се поставува прашање за интолеранција на млекото, во тој случај временски ограничувачки терапевтски обид со примена на худролизирана формула може да се спроведе во интервал не подолг од 48 часа.
• Употребата на медикаменти најчесто не е индицирана, поради нивните несакани дејства.
• Последниве години врз основа на некои понови студии како извонредно ефикасно се покажала примената на Reuteri DSM 17938 во третманот на коликите. Така Савино во неколку свои студии од 2007 до 2015 година, особено во последната рандомизирана, контролирана мултицентрична студија врши евалуација на ефектите на L. Reuteri DSM 17938 во редукција на дискомфортот кај инфантилните колики во инаку здрава детска популација. Оваа студија од 2015 година анализира 105 доенчиња кои примаат по пет капки дневно (10^8 CFU) на L. Reuteri Protectis (Biogaia) во период од три месеци. Примарната крајна точка на евалуацијата е употребата на лекови за смирување на болките кај овие новороденчиња и доенчиња. Секундарната крајна точка на евалуацијата е утврдување на процентот на доенчиња кои преминале од ексклузивно доење на делумна или ексклузивна исхрана со формула и утврдување на бројот на посети на педијатар и педијатриските амбуланти поради инфантилните колики. Резултатите покажале: а) Сигнификантно помала употреба на лекови за смирување на болка кај децата кои се суплементирани со L. Reuteri DSM 17938 компарирано со контролната група. И тоа за 75% помала употреба на simethicone и 96% помала употреба на cimetropium bromide. б) Помалку педијатриски консултации во групата суплементирана со L. Reuteri DSM 17938 компарирано со контролната група, и тоа 47% помалку посети на педијатар и 40% помалку телефонски консултации со педијатар), 63% помала употреба на вештачка формула во L. Reuteri DSM 17938 групата компарирано со контролната група во првите три месеци. Во наведените терапевтски приоди сосема е јасен заклучокот дека употребата на L. Reuteri DSM 17938 (Biogaia) се покажала како ефикасна во третманот на инфантилнте колики со намалена потреба од примена на терапија за коликите, намалување на педијатриските консултации и помала употреба на адаптирана формула.