Пишува: Александра Стојановска/saska@panacea.mk
Првата државна Кардиохирургија во земјава, постои веќе пет години и освен со импресивна бројка на изведени кардиохируршки и васкуларни интервенции направени од страна на домицилен тим, може да се пофали дека најдоцна за две години од оваа институција ќе излезат и првите специјалисти по кардиохирургија во Македонија. Покрај за важноста и потребата од дополнително проширување на постоечките капацитети на Универзитетската Клиника за кардиохирургија, со директорот на оваа инситуција, проф. д-р Сашко Јовев, разговаравме и за комплексноста на операциите кои тука се прават, како и за примената на најновите методи од оваа област на оваа установа.
Проф. Јовев, колку време постои државната Кардиохирургија и што нејзиното работење значи за пациентите кои имаат било какви срцеви проблеми?
Проф. Јовев: Државната кардиохирургија постои веќе петта година, меѓутоа првата година работевме спорадично. Што тоа значи? Почнавме и ја формализиравме клиниката и почнавме да работиме во старите простории на Хирургија. Немавме доволно простор, не бевме доволно екипирани и почнавме спорадично. Тоа значи дека ние практично за една година, на секој втор-трет месец правевме по некоја операција и полека се подготовувавме. Реално, Клиниката постои речиси четири години во новите простории на вториот кат при зградата на Клиниката за кардиологија како независна Универзитетска Клиника за државна кардиохирургија. Од своето постоење до денес таа функционира квалитетно, добро и секојдневно.
Практично го оперираме целиот дијапазон на возрасна кардиохирургија и васкуларна хирургија, во смисол на големи крвни садови.
Како што реков, се оперира целиот дијапазон и морам да нагласам и да признаам дека се оперираат мошне тешки пациенти со, како што велиме ние, висок еуроскор. Тоа значи со многу коморбидитети и многу други болести, меѓутоа, и покрај тежината на пациентите во европски рамки сме одлични што се однесува до морталитетот, што е докажан и пријавуван секоја година во Министерството за здравство, што не прави да бидеме мошне задоволни. Го работиме севкупниот спектар на возрасна кардиохирургија, а во последнава година воведовме и неколку нови методи. Се екипиравме и македонскиот тим работи комплетно самостојно. Претходно имавме помош од неколку страни, во смисол, дел од помошта ни ја обезбеди Министерството, а дел од помошта сами со свои лични контакти и колеги. Сето тоа беспрекорно многу ни помогна во првите две-три години.
Меѓутоа веќе има комплено самостоен државен македонски тим за кардиохирургија кој брои тројца кардиохирурзи, два васкуларни хирурзи, три анастезиолози, два перфузионисти и неколку десетици сестри на интензивна нега и на Одделот. Сите тие се комплетно едуцирани и во моментот кога ќе влезете во нашите операциони сали може да се види дека го имаме она што навистина го сакавме – домицилен тим кој што тука работи и нешто што ќе остане за во иднина.
Тука се едуцираат и кадри, а воведовме и специјализација по кардиохирургија по европскиот терк. Ние бевме по стариот модел – специјализација по општа хирургија, па супспецијализација. Европскиот модел е исто така заменет и го има моделот на директни шест годишни специјализации. Ние го воведовме тој терк со програма скоро идентична на германската и веќе имаме формализирана специјализација по кардиохирургија со 5-6 специјализанти и од оваа област. Првите кадри треба да излезат за две години.
Колкав е капацитетот на Државната кардиохирургија и колку пациенти се згрижуваат на Клиниката? Доволни ли се овие или е потребно проширување на постоечките ресурси?
Проф. Јовев: Имаме две операциони сали, шест кревети во интензивната нега и вкупно 12 кревети на одделот. Точно е тоа дека ни треба уште простор, но имаме цврсто ветување дека ќе го добиеме многу брзо. На тој начин овој, сегашниот, кој сега е нов дел, ќе стане само интензивна нега. Во смисол, ќе имаме 12 интензивни кревети, две сали и уште 10 болнички кревети.
Во моментов работиме по една кардиохируршка операција дневно и една голема васкуларна операција. Откако постоиме вкупно имаме изработени околу 780 кардиохируршки операции и 400 васкуларни интервенции. Ова е одлична бројка со оглед на тоа што клиниката ја формиравме од нула, со оглед на тоа што го формиравме тимот кој што растеше, се формираше, учеше и се создаде. И згора на се, згрижувавме многу тешки пациенти што од една страна е гордост, а од друга страна е чудно бидејќи се градите на најтешките пациенти.
Знаете, она што го гледам по останатите земји е дека тоа не е така, но знаејќи ја специфичноста на нашата работа ми се чини дека токму затоа израснавме на најтешки пациенти, што на крајот на денот ни донесе подобро учење.
Во таа насока и ќе ве прашам што е она ново што се прави на Државната кардиохирургија. Кои методи се применуваат кај вас, следствено на примерот со методата за механичкото срце?
Проф. Јовев: Кога велам севкупниот дијапазон на возрасна кардиохирургија тоа се следниве операции: коронарни операции – аортокоронарен бајпас, залистоци или валвули на замена со механички или биолошки, или нивна пластика, аневризми на нагорната асцедентна аорта која излегува од самото срце, дисекции на истата, аневризми и дисекции на лакот на аортата – тоа е најголемиот крвен сад кој што излегува од срцето и кој што дава крвни садови за мозокот и потоа оди надолу накај градниот кош и стомакот. Значи, целиот тој лак го решаваме комплетно. И секако многу останати редовни операции во одреден број. Она што е ново, се следниве три типа на операции: минимално инвазивни операции на аортниот залисток со министернотомија, отворени хибридни операции за цела аорта и механичко срце. Што значи тоа? Тоа значи исто кога некоја кола оди на бензин, оди и на струја. На тој начин ги решаваме најтешките болести на аортата. Од срцето преку вратот се до дијафрагмата, тоа значи класично отворање – во дел решавање хируршки, во дел надолу пласиран стент кој практично ја решава целата аорта во еден акт, во комбинирана процедура со отворена хирургија и со пласирање на стент под око низ таа отворена аорта. Тоа е state of art. Сакам да кажам нешто најмодерно за најтешките болести на срцето. И трет тип, отпочнавме со т.н. heart failure програм, односно програм на срцева слабост. Веќе имплантиравме left ventricular assist device – тоа е тоа механичко срце кое што работи наместо левата комора.
Значи, срцева слабост во 97-98% е левосрцева слабост, односно попуштање на левото срце. Овие пумпи го решаваат тоа. Но,тие веќе се толку усовршени, прагматични и поевтинети, што многу се користат во светот и има студии дека повеќе од 60% од пациентите живеат повеќе од 10 години. Ова е всушност терапија за избор на живот. А во меѓувреме, во тие години ако се најде срце за трансплатација, може да се трансплантира. Но, голем број од пациентите толку се навикнуваат, што кога после 6-7 години ќе се најде срце за нив, велат вака ми е добро. Тие практично се соживуваат и квалитетот на живот им е одличен, бидејќи се работат, освен што не пливаат и не смеат да скокаат. Живеат нормален живот. Има случаи на млади луѓе кои по ваквата интервенција најнормално си формираат фамилии.
