ПИШУВА:
Д-р сци. Ирена Андонова,
специјалист по гинекологија и акушерство
♦♦♦♦♦♦♦
Синдром на полицистични јајници (PCOS –polycystic ovarial syndrome) е гинеколошко хормонално заболување кое се јавува кај жените во репродуктивна возраст. Жените со PCOS често имаат ретки или продолжени менструации, имаат високи нивоа на машки хормони (андрогени) и често на јајниците имаат многубројни мали цисти (фоликули) со големина до 10 mm кои не успеваат да ги ослободат јајце-клетките во средината на менструалниот циклус.
Точната причина за појава на PCOS е непозната. Раната дијагноза и терапија заедно со регулирање на телесната тежината може да го намалат ризикот од појава на долгорочни компликации како што се дијабетес тип 2 и срцеви заболувања.
Симптомите на PCOS често се појавуваат во адолесценцијата, но понекогаш се развиваат подоцна, на пример, како резултат на значително зголемување на телесната тежина.
Точната причина за појава на PCOS е непозната. Раната дијагноза и терапија заедно со регулирање на телесната тежината може да го намалат ризикот од појава на долгорочни компликации како што се дијабетес тип 2 и срцеви заболувања
СИМПТОМИТЕ НА PCOS ВАРИРААТ, НО НАЈЧЕСТО СЕ СЛЕДНИВЕ:
- Нередовни менструации. Ретки, неправилни или продолжени менструални циклуси се најчестиот знак на PCOS.
- Вишок андроген. Влакна на лицето и телото (хирзутизам), а понекогаш акни и ќелавост од машки тип.
- Полицистични јајници. Јајниците може да бидат зголемени, со голем број на неруптурирани фоликули, односно јајниците не функционираат нормално.
- Знаците и симптомите на PCOS обично се потешки доколку имате прекумерна телесна тежина.
ПРИЧИНИ
Точната причина за PCOS е непозната. Фактори кои можат да играат улога се:
Вишок на инсулин. Инсулинот е хормон произведен во панкреасот кој им овозможува на клетките да користат шеќер. Ако вашите клетки станат отпорни на дејството на инсулинот, тогаш нивото на шеќер во крвта се зголемува и вашето тело произведува повеќе инсулин. Вишокот на инсулин може да го зголеми производството на андрогени, предизвикувајќи тешкотии со овулацијата.
Знаците и симптомите на PCOS обично се потешки доколку имате прекумерна телесна тежина
Хронично ниско ниво на инфламација. Овој термин се користи за да се опише производството на инфламаторни маркери што ги стимулира полицистичните јајници да произведуваат андрогени, што може да доведе до проблеми со срцето и крвните садови.
Наследност. Истражувањата сугерираат дека одредени гени може да се поврзани со PCOS.
Вишок андроген. Јајниците произведуваат високи нивоа на андрогени, што резултира со хирзутизам и акни.
КОМПЛИКАЦИИ
- Неплодност;
- Гестациски дијабетес или висок крвен притисок;
- Спонтан абортус или предвремено породување;
- Метаболен синдром – група на состојби вклучувајќи висок крвен притисок, висок шеќер во крвта и абнормални нивоа на холестерол или триглицериди кои значително го зголемуваат ризикот од кардиоваскуларни болести;
- Дијабетес тип 2 или преддијабетес;
- Депресија, анксиозност и нарушувања во исхраната;
- Абнормално крвавење од матката;
- Рак на слузницата на матката (рак на ендометриумот).
ТЕРАПИЈА
Терапијата на PCOS се фокусира на индивидуалните проблеми и потреби, како што се неплодност, хирзутизам (влакнетост), акни или дебелина.
Промени на животниот стил
Намалување на телесна тежината преку нискокалорична диета во комбинација со умерени активности за вежбање. Губењето тежина, исто така, може да ја зголеми ефикасноста на лековите за PCOS и може да помогне при неплодност.
ЛЕКОВИ
Регулација на менструален циклус
- Комбинирани апчиња за контрацепција. Таблетите кои содржат естроген и прогестин го намалуваат производството на андрогени и го регулираат естрогенот.
- Прогестинска терапија. Земањето прогестин 10 до 14 дена на секои еден до два месеци може да го регулира менструалниот циклус и да штити од рак на ендометриумот.
Лечење на неплодност со:
- Стимулатори на овулација како Кломифен, Летрозол (Фемара), Гонадотропини.
- Метформин, тој е лек за дијабетес тип 2 ја подобрува инсулинската резистенција и го намалува нивото на инсулин.
- Антиандрогени како Спиронолактон (Алдактон). Овој лек ги блокира ефектите на андрогените на кожата. Спиронолактонот може да предизвика вродени дефекти, затоа е потребна ефикасна контрацепција додека го земате овој лек.
За да ги намалите ефектите од PCOS, обидете се да:
- Ја регулирате својата тежина. Губењето на тежината може да го намали нивото на инсулин и андрогени и може да ја врати овулацијата.
- Го ограничите внесот на јаглехидратите.
- Бидете активни. Вежбањето помага да се намали нивото на шеќер во крвта. Ако имате PCOS, зголемувањето на вашата дневна активност може да ја третира, па дури и да спречи резистенција на инсулин.
