ПИШУВА:
Д-р Живорад Коцевски,
специјалист по пластична реконструктивна и естетска хирургија
♦♦♦♦♦♦♦
За оваа состојба постојат уште неколку компликувани стручни изрази (пилонидална циста, сакрококцигеална фистула), но всушност се работи за појавата широко позната како враснато влакно.
Оваа состојба претставува формирање на цистична творба или ограничено гнојно воспаление (апсцес) локализирано во глутеалната бразда. Некои пациенти имаат само една циста додека кај други се создава фистуларна траекторија. Во голем дел од случаите, на површината на кожата се формира отвор преку кој се дренира гнојна содржина.
Се уште не се знае точната причина која доведува до појава на пилонидален синус, сепак постојат повеќе теории кои го објаснуваат настанокот. Теориите главно се делат на два типа: резултат на генетски фактори и теорија за настанок под дејство на ризик фактори
Оваа состојба за прв пат ја опишал Хоџис (Hodges) во далечната 1880 год., а неколку години подоцна Херберт Мајо (Herbert Mayo) за истата состојба дал опис како „циста полна со влакна“
Болеста е воглавно типична за машкиот пол. Поголема фреквенција на јавување била забележана кај војници. Во втората светска војна исто така често била забележана кај возачи на теренски возила и тешка војна механизација поради што оваа состојба била наречена и jeep disease – „болест на теренци“.
Кај еден дел од пациентите, клиничката слика на пилонидалниот синус може да биде без постоење на какви било знаци или симптоми. Додека има и такви кај кои се јавуваат промени на кожата во седелниот предел. Овие промени кои се јавуваат можат да бидат многу болни, проследени со воспалителен процес на кожата во облик на поткожна циста која во понатамошниот период руптурира и од неа се цеди гнојна или крвава содржина
Епидемиологија
Инциденцијата на оваа болест се смета дека е 26:100 000 луѓе. Во последните 50 години забележан е пораст на бројките на засегнати, за што како ризик фактор е идентификувана се поголемата употреба на моторни возила, како и користењето на компјутери. Ваквите животни навики доведуваат до седентарен начин на живот кај целата популација.
Во однос на половата дистрибуција, болеста е многу почеста кај машкиот пол и соодносот изнесува 4:1.
Освен животните навики, инциденцијата е поголема кај машкиот пол и поради поголемото потење како и поголемата влакнетост во пределот на интерглутеалната регија. Во однос на возраста, оваа болест најчесто се јавува кај луѓе во втората и третата деценија од животот.
Етиологија
Се уште не се знае точната причина која доведува до појава на пилонидален синус, сепак постојат повеќе теории кои го објаснуваат настанокот. Теориите главно се делат на два типа: резултат на генетски фактори и теорија за настанок под дејство на ризик фактори.
Генетски предиспонирачката теорија укажува дека пилонидалниот синус претставува вродена аномалија на кожата во предел на седелниот дел од телото, која веројатно се јавува поради ембрионален заостаток на примитивните нотохорди во кожата на седечката регија. Тоа во подоцниот живот влијае на акумулација на мртви клетки со остаток од кожата и кожните влакна, што потоа предизвикува појава на воспалителен процес и подоцнежно формирање на гнојна колекција.
Теоријата која укажува на појава на пилонидален синус под влијание на факторите на ризик, во фактори на ризик ги вбројува:
- Прекумерно потење во глутеалната регија;
- Прекумерна тежина – обезност;
- Семејна склоност;
- Машки пол;
- Професија поврзана со долготрајно седење;
- Длабок расцеп во предел на интерглутеалната регија;
- Изразена влакнетост;
- Груби и крути влакна;
- Слаба телесна хигиена.
Клиничка слика на пилонидален синус
Кај еден дел од пациентите, клиничката слика на пилонидалниот синус може да биде без постоење на какви било знаци или симптоми. Додека има и такви кај кои се јавуваат промени на кожата во седелниот предел. Овие промени кои се јавуваат можат да бидат многу болни, проследени со воспалителен процес на кожата во облик на поткожна циста која во понатамошниот период руптурира и од неа се цеди гнојна или крвава содржина.
Поради болката во седелниот предел пациентите се жалат на отежнато седење и неможност за одење. После руптурирањето на цистата и дренажа на нејзината содржина, настанува олеснување, но истото е краткотрајно, затоа што по извесен период повторно доаѓа до насобирање на гнојна содржина внатре во цистата.
Иако пилонидален синус е најкарактеристичен за појава во сакрококцигеалната регија, неговата појава е опишана и кај:
- Меѓупрстниот простор
- Пазувната регија
- Околу папокот
- Интермамиларно (меѓу дојките)
- Гениталниот предел кај лица и од машки и женски пол
- Ампутационен остаток
Дијагноза
Дијагнозата на пилонидалниот синус се воспоставува врз основа на анамнеза и клинички преглед на пациентот. Во одредени случаи може да се направи фистулорафија – дијагностичка метода со која се прикажува поткожна проширеност на самата промена. Во текот на дијагностиката, бидејќи кожата во предел на сакрококцигеалната регија е во близок однос со ректумот, потребен е мануелен дигитален анален преглед.
Поради болката во седелниот предел пациентите се жалат на отежнато седење и неможност за одење. После руптурирањето на цистата и дренажа на нејзината содржина, настанува олеснување, но истото е краткотрајно, затоа што по извесен период повторно доаѓа до насобирање на гнојна содржина внатре во цистата
Предоперативна подготовка
Во договор со ординирачкиот хирург, како и за секоја друга операција и во текот на оперативниот третман на пилонидалниот синус потребна е предоперативна подготовка. Таа вклучува:
- Доколку има гнојна содржина, задолжително е да се земе брис за микробиолошка анализа и антибиограм минимум 7 дена пред планираниот оперативен третман.
- Празнење на гастроинтестиналниот тракт со помош на лаксативи.
- Стандардна предоперативна подготовка која е потребна за операција во општа анестезија.
Хируршко лечење на пилонидален синус
Оперативниот третман на враснатото влакно може да се изврши во локална анестезија. Но за поголем комфор на пациентите, се препорачува операција во општа анестезија. По спроведената тоалета на оперативното поле, преку фистулозните канали потребно е инјектирање на раствор од метиленско плаво. Доколку не е достапен раствор од метиленско плаво, може да се спроведе инјектирање на повидон јод. Оваа постапка е со цел да се случи пребојување на изменетото (воспаленото) ткиво, со цел да се направи одбележување/разграничување од здравото ткиво.
По направената демаркација, се пристапува кон хируршко отстранување на изменетото ткиво до макроскопски (видливо со око) здраво ткиво. На тој начин се избегнува заостанување на изменето ткиво, односно се избегнува појава на повторна појава (рецидив) на пилонидален синус. Изменетото ткиво кое е отстрането потребно е да се испита од страна на патолог за поставување на дефинитивна патохистолошка дијагноза.
Во последните 50 години забележан е пораст на бројките на засегнати, за што како ризик фактор е идентификувана се поголемата употреба на моторни возила, како и користењето на компјутери. Ваквите животни навики доведуваат до седентарен начин на живот кај целата популација
По направеното отстранување на изменетото ткиво, хируршкиот третман, во зависност од постоперативниот дефект, може да се финализира на три начини:
- Ексцизија на изменетото ткиво со последователно затворање на оперативната рана преку шиење во повеќе слоеви во медијална средина.
- Ексцизија на изменетото ткиво со последователно затворање на оперативната рана преку шиење со користење на асиметрични шавови (се применува во состојби каде што се очекува поголема тензија на оперативната рана).
- Ексцизија на изменетото ткиво без последователно шиење, односно затворање на оперативната рана per secundam intentionem. Се применува при широки ексцизии каде се очекува голема тензија на оперативната рана, со голем ризик од појава на дехисценција на оперативната рана.
Постоперативен третман
По спроведеното хируршко лечење, пациентите остануваат во болница најмалку еден ден. Во зависност од клиничкиот изглед на постоперативната рана, пациентот можеби ќе биде потребно да продолжи со болнички третман и повеќе денови. Вообичаено, по спроведената операција, пациентот останува во болница дополнителни два дена.
Во постоперативниот период, со цел да не дојде до механичко оштетување на хирушките конци со кои е затворена оперативната рана, во првите 48 часа пациентот потребно е да лежи на стомак. Првиот постоперативен ден се избегнува внес на храна, со цел да се избегне нагон за празнење на цревата кој може да доведе до појава на постоперативни компликации. Пациентот се советува нултиот ден по самата операција да избегнува движење/чекорење, и строго се забранува седнување со раширени нозе. Првиот постоперативен ден се прави преврска со која се проценува оперативната рана.
Во натамошниот период, по отпустот од болница хирургот дава насоки за понатамошен третман во домашни услови во поглед на тоалета на оперативната рана како и хигиенско-диетски совети. По направеното оперативно лечење на пилонидален синус, пациентот е подготвен да се врати на вршење на своите работни активности три недели по направената операција, а по спроведен задолжителен преглед од страна на ординирачкиот хирург.
- Постои ли ризик за појава на карцином во изменетото ткиво?
Во однос на клиничкиот изглед и самите клинички карактеристики, една од диференцијалните дијагнози на пилонидален синус претставува планоцелуларен карцином. За поставување на точна дијагноза, потребен е преглед од страна на специјалист којшто може врз основа на клиничкиот преглед да направи дистинкција измеѓу пилонидален синус и планоцелуларен карцином.
- Постои ли ризик за повторна појава на пилонидален синус по спроведен оперативен третман?
Секако дека постои можност за појава на рецидив, поради тоа, во тек на оперативниот третман се врши демаркација на ткивото при што може да се одреди граница на изменето од здраво ткиво.
- Дали е можно излекување на пилонидален синус без оперативен третман?
Доколку се работи за почетна промена која нема пројавено поткожни канали (фистули) и истата е ограничена, без постоење на секреција на гноен или крвав секрет, со менување на начинот на живот, односно со менување на хигиенско-диетските навики, можно е излекување без оперативен третман. Во секој случај, потребен е преглед од страна на пластичен хирург.
Во клиниката „Жан Митрев“ на располагање ви е д-р Живорад Коцевски кој има долгогодишно искуство во успешно решавање на овој проблем. За да закажете преглед јавете се на 02/3091-484.
