Пишува: Александра Стојановска
saska@panacea.mk
Воспалението на бели дробови е најчестата причина за смртност од бројни заразани болести, во рамките на пандемијата од КОВИД-19, како и од грип, пневмококна пневмонија и други вирусни и бактерски ресираторни инфекции.
12. Ноември е Светски ден на пневмонијата и овогодинешната кампања предвидува да во метрополите во светот, препознатливи градски знаменитости се осветлат со сина боја. Целта е, на овој начин, на населението да му се укаже на проблемот на воспалението на бели дробови кое спаѓа во најпогубните заразни болести од кое умираат и деца и возрасни.
Што се мора да знаете за воспалението на бели дробови и како да ги препознаете првите симптоми, го прашавме проф. д-р Дејан Докиќ, директор на Клиниката за пулмологија и алергологија во Скопје.
Кои се симтомите на пневмонија на кои веднаш треба да реагираме?
Проф. д-р Докиќ: Пневмонијата, пред се, е заразна болест на долниот дел на системот за дишење, па појава на болеста се манифестира со општи симптоми на заразните болести (покачена температура, треска, болки во мускулите и зглобовите, општа слабост и губење на апетитот), но и со специјални симптоми од страна на респираторниот систем (болка во грлото, кашлица, искашлување, болка во градите, недостаток на воздух).
Тежината на болеста зависи од интензитетот на симптомите, па секој од овие симптоми, ако е невообичаено изразен (на пример телесна температура над 39 степени, треска во траење од еден час, болки во мускулите и зглобовите, како и општа слабост до неподвижност, губење на апетитот и изразено намален дневен внес на храна и напивки, повраќање и пролив), а особено забрзано дишење, недостаток на воздух, пореметување на свеста и изразено нарушена општа состојба на болниот, нужно наложува преглед од надлежен лекар, матичен лекар или специјалист пулмолог, инфектолог, интернист.
Ако се нарушени виталните функции, а особено намален крвен притисок, забрзан пулс и фреквенција на дишење или намалена сатурација, потребно е да се направи дополнителна дијагностичка обработка (лабораториска и радиолошка) и да се разгледа потребата за болничко лекување.
Кои се најчестите причини за развој на воспаление на белите дробови?
Проф. д-р Докиќ: За развој на воспаление на белите дробови потребно е да се биде изложен на еден од причинителите на белодробно воспаление (на пример, некои бактерии или вируси), да се биде приемчив за инфекција (што значи да немате веќе развиен имунитет за тој причинител) и да се развие воспалителен одговор на тој причинител. Развојот на воспаление резултира со развој на симптоми на болеста со различен интензитет. Појавноста на болеста и интензитетот на симптоми поверојатни се ако кај лицето постојат претходни оштетувања или подложност на инфекција, како на пример, неисхранетост, пушење, алкохолизам или долготрајна изложеност на загаден воздух. Исто така на потешки форми на болестга се поподложни деца помали од 5 години, како и лица над 70 години, како и болни со хронични болести, како шеќерна болест, ХОББ (хронична опструктивна белодробна болест), малигни и други хронични заболувања.
На развојот на воспаление на бели дробови, особено бактериската пневмонија, “годат“ и претходни вирусни инфекции, па често воспалението на бели дробови се развива како компликација на настинка, грип или некоја друга претходна вирусна болест на респираторниот систем.
Колку воспалението на бели дробови предизвикано од КОВИД-19 е поинакво од воспаление на бели дробови предизвикано од некој друг вирус или бактерија?
Проф. д-р Докиќ: Болеста КОВИД-19 предизвикана е од новиот коронавирус наречен SARS-CoV-2. Коронавирусите и претходно беа познати како причинители на настинки и други поблаги форми на болести на респираторниот систем. Но, овој коронавирус, слично како САРС и МЕРС, предизвикува потешки форми на болести кои можат да се манифестираат со тепки форми на воспаление на белите дробови, се до зафаќање на голем дел на белите дробови со воспалителен процес, развој на т.н. АРДС, затајување на дишењето и смрт. Слични форми на воспаленија на бели дробови може да развијат и некои други вируси, како вирусот на грип, а и едната и другата болест може да се искомплицираат со секундарни бактериски инфекции.
Може ли воспалението на бели дробови да се “помине на нога“’?
Проф. д-р Докиќ: Поблагите форми на воспаленија на бели дробови, особено во случај на вирусните пневмонии, може да бидат толку благи да не предизвикаат тешки симптоми на болеста и значајно да не ја нарушуваат општата состојба на лицето, па болниот воопшто да не заврши во кревет, не се јави кај неговиот лекар и нема потреба од некоја специфична терапија. Болен со толку лесна форма на болеста може и да не знае дека има воспаление на бели дробови, ако не направи рендген снимка на белите дробови, па продолжи со вообичаените работни и животни активности, па велиме дека воспалението го “претрчал“ или “поминал на нога“. Но, понекогаш и таквите благи и наивни форми на болеста, можат да предизвикаат долгорочни последици и компликации.
Има ли превенција за пневмонијата?
Проф. д-р Докиќ: Превенција од пневмонија најдобро се постигнува преку здрав начин на живот (здрава исхрана, избегнување прекумерно консумирање алкохол и цигари, престој на свеж воздух и редовна физичка активност), избегнување изложеност на пациенти кои потенцијално може да ви ја пренесат болеста и вакцинација. Со вакцинација против некои заразни болести (на пр. сипаници, дифтерија, пертусис), овие болести се речиси целосно искоренети и исчезнати, барем кај вакцинираната популација, а некои станаа поретки (како грип и КОВИД-19), бидејќи вакцинацијата значително ја намалува појавата, како и потешките форми на болестите и смртни исходи поврзани со нив. Денес, стандард е и вакцинирањето против пневмокок, која од летото, 2019 година се дава и во нашата земја и е ставена на редовниот Календар за имунизација. Пневмококната вакцина се препорачува за деца на два, четири и дванаесет месеци, а постои препорака до родителите да ги вакцинираат децата со оваа вакцина на возраст од три и пет години, особено за оние деца кои одат во градинка, каде се чести инфекциите. Вакцинирањето против пневмокок е ефикасна и исклучително значајна зса лица над 65 годишна возраст, како и за пациенти со хронични болести. Секако, од особено значење е вакцинирањето против грип, кое почнува денес.
