Што претставуваат горнореспираторните инфекции (ГРИ)
Претстојните временски промени и заладувањето со појавата на есента носат зголемен ризик од појава на инфекции на горните дишни патишта. Нивната зачестеност е поголема во периодот од септември до април. Основни причини за ова, покрај температурните разлики, е и престојот во затворени и недоволно проветрени простории што ја намалува локалната отпорност на слузницата на дишните патишта и ја прави поподложна на инфекции.
Горните дишни патишта го опфаќаат почетниот дел од респираторниот систем почнувајќи од предните носни отвори се до гркланот/ларинксот. Следејќи ги анатомските карактеристики, инфекциите може да бидат лоцирани во пределот на носот, синусите, ждрелото/фаринксот, крајниците, ларинксот/гркланот, зафаќајки еден или повеќе од овие сегменти.
Кои се најчести причинители на овие инфекции
Во 85 % случаи причинители се вируси. Најчесто застапени се риновируси, аденовируси, вируси на инфлуенца и параинфлуенца, респираторни синцицијални вируси. Од бактериските причинители доминираат Streptococcus pneumoniae, Haemophylus influenzae, Moraxella catarrhalis, Streptococcus pyogenes, Streptococus haemolyticus.
Како се пренесува инфекцијата
Инфекциите се пренесуваат преку контакт со заболениот, преку кашлање или кивање кога заболеното лице ја шири инфекцијата во својата непосредна околина или преку контакт на предмети во неговата непосредна околина во случај на недоволна хигиена. Ова е најлесниот начин на ширење на инфекциите и создавање на сезонски епидемии особено во колективни средини/градинки, училишта, работни средини.
Симптоми
Инфекциите на горните дишни патишта најчесто се манифестираат како акутни инфекции, но може да се јават и во субакутни или хронични форми.
-
Симптомите зависат од локализацијата на инфекцијата. Тие се особено изразени кај помалите деца поради послабиот имунолошки одговор, како и кај имунодефицитарните и возрасните пациенти од ризичните категории.
Во почетокот доминираат симптоми на настинка/или грип пропратени со општа слабост, покачена телесна температура, главоболка, запушеност на носот, кашлица. Дополнително се јавува секреција од носот која може да биде со различен интензит, често пропратена со кивање. Кај вирусните инфекции секретот вообичаено е бистар, но доколку стане погуст, жолтеникав или жолто-зеленикав може да ни посочи кон развивање на бактериска инфекција или евентуално зафаќање на синусите, особено ако е пропратена со интензивна болка во предел на синусите. Инфекциите на носот и синусите, особено кај децата со зголемен трет крајник, може да предизвикаат воспаление на ушите/отит. Болки во грлото, потешкотии во голтањето се јавуваат при инфекции на ждрелото или крајниците. Инфекциите на ларинксот и особено гласните жици се пропратени дополнително со тешкотии во говорот, засипнатост. Кај малите деца доколку инфекцијата се прошири во делот на ларинксот под гласните жици /т.н. субглотичен простор/ може да доведе со сериозни потешкотии во дишењето.
Симптомите на горнореспираторните инфекции вообичаено траат 7-14 дена. Доколку траат подолго укажуваат на можноста од појава на компликации.
Задолжително консултирајте лекар доколку имате:
- пролонгирано траење на симптомите;
- влошување на почетните симптоми;
- анамнеза на хронични респираторни инфекции;
- кај ризичните категории на пациенти/мали деца, постари лица, имунодефицитарни состојби.
Како до правилната дијагноза
Дијагнозата се поставува врз основа на деталната анамнеза и преглед. Освен стандардните испитувања, орофарингоскопија, предна риноскопија, дијагностичка метода која има особена важност во проценката на горните дишни патишта е флексибилната/фиберназофаринголарингоскопија. Користејки флексибилна сонда со оптички систем таа нуди можност за детален приказ на горните дишни патишта почнувајќи од предните носни отвори се до гласните жици и дел од просторот под нив. Лабораториските тестови, микробиолошките наоди од земените брисеви ја надополуваат дијагнозата, но и го насочуваат терапискиот пристап. За проценка на синусните простори, зависно од симптомите, потребна е нивната дополнителна рентгенолошка проценка.
Кај вирусните инфекции секретот вообичаено е бистар, но доколку стане погуст, жолтеникав или жолто-зеленикав може да ни посочи кон развивање на бактериска инфекција или евентуално зафаќање на синусите, особено ако е пропратена со интензивна болка во предел на синусите
Варијации на терапискиот пристап
Вирусна етиологија кај поголемиот број на горнореспираторни инфекции го детерминира и терапискиот концепт. Терапија е главно симптоматска, со цел да се смират симптомите – антипиретици/за намалување на температурата, аналгетици/за намалување на болките, деконгестивни капки или спрееви во нос, доста течности и витаминска терапија, инхалации и, секако, мирување. Исклучително се ординира антивирусна терапија кај потешките форми на грип по прецизно спроведената дијагностичка постапка.
Антибиотската терапија нема значење кај вирусните инфекции, но има особена улога доколку се потврди бактериската етиологија врз основа на симптомите и дополнително микробиолошките наоди/брисеви. Таа треба да биде правилно ординирана во однос на дозата и времетраењето на третманот.
Доколку е потврдена алергија или постојат симптоми на алергија во корелација со локалниот наод се ординираат дополнително и антихистаминици/антиалергици во форма на спрееви во нос или системски.
Инфекциите на носот и синусите, особено кај децата со зголемен трет крајник, може да предизвикаат воспаление на ушите/отит.
Превентива
- дополнително внимание на личната хигиена/хигиена на раце, хигиена на непосредната околина;
- избегнување на престој на места каде престојуваат поголем број на луѓе особено кога има сознанија за епидемија на вирусни инфекции;
- носење на заштитна маска во случај на контакт со заболени лица;
- проветрување на домашните простории, што почесто престој на свеж воздух;
- евентуално користење на вакцини/кај одредени форми на грип и одредени ризични групи.
