Ревматоидниот артритис е хронична, воспалителна, системска автоимуна болест која обично ги погодува средовечните луѓе, но може да заболат и тинејџери и млади луѓе. Нелекуван, може да доведе до значително оштетување на функцијата на зглобовите и да го скрати животниот век на пациентот и до 18 години.
Половина од болните ја губат работната способност во текот на десет години од дијагностицирањето на болеста. Од ревматоиден артритис во Македонија страдаат околу 25-30.000 луѓе. Ревматоидниот артритис е почест кај жените отколку кај мажите во сооднос 3:1. Иако најчесто се развива на возраст од 30 до 60 години, зачестеноста расте и со возраста. Ризикот е зголемен кај семејства со историја на ревматоиден артритис.
“Кај помладите лица, отечените и вкочанети зглобови може да бидат знак за ревматоиден артритис (РА), додека постарите луѓе често своите проблеми со зглобовите ги препишуваат на артритисот. Но, она што многу луѓе не го знаат е фактот дека постојат неколку видови на артритис. Ако болките во зглобовите траат подолго од шест недели, тоа е причина да се оди на лекар“, вели д-р Вивијан Бајкерк, ревматолог од Њујорк.
“Ревматоидниот артритис е автоимуна болест, што значи дека може да настане од која било причина – веројатно некоја комбинација на генетски и еколошки фактори или дури и хормонални промени и во случај на ослабен имунитет. Кај заболеното лице, белите крвни зрнца (клетките на имуниот систем) чија главна улога е да го заштитат организмот од заразни болести и туѓи материи го напаѓаат здравото ткиво околу зглобовите. Овој процес предизвикува воспаление на зглобовите и подоцна болки и симптоми“, вели д-р Бајкерк.
“Симптомите на РА може да се појават и да исчезнат, што може да отежни, барем на почетокот, лицето да сфати што му порачува телото. Болеста може да започне со болка во рамото или други зглобови и да трае неколку недели, па потоа да исчезне и повторно наеднаш да се појави по некое време. Карактеристичен симптом на ревматоиден артритис е утринската вкочанетост која трае најмалку половина час“, вели д-р Бајкерк.
СИМПТОМИ
Болка во зглобовите – болката е ран симптом на ревматоиден артритис. Често започнува во малите зглобови на прстите, зглобовите (рамена, колена, колкови) и глуждовите. Болката е често симетрична, но може да биде посилна на едната страна, во зависност од тоа која рака се користи почесто.
Кај РА, болката може да биде константна или повремена, локализирана или широко распространета. Болката е важен симптом при дијагностицирање на РА.
Вкочанетост на зглобовите – вкочанетост која трае половина час или повеќе е класичен знак за ревматоиден артритис, главно, иако не е правило, таа вкочанетост се јавува веднаш по будењето. Кај некои пациенти, утринската вкочанетост се намалува во текот на денот, а потоа повторно започнува навечер. Дури и долгото седење може да предизвика вкочанетост на зглобовите.
Отеченост – лицето има впечаток на отеченост долго пред да стане видливо за другите луѓе. Зафатените зглобови брзо се зголемуваат и деформираат. Зглобовите можат да останат во една положба, прстите се движат кон малиот прст, што ја менува положбата на тетивите. Отекувањето на зглобот може да предизвика синдром на карпален тунел.
Јазли на зглобовите – Околу 30 до 40 проценти од луѓето со ревматоиден артритис имаат тврди испакнатини (јазли, нодули) веднаш под кожата во близина на зафатениот зглоб.
Топлина во зглобовите – Понекогаш воспалените зглобови се топли на допир. Ако зглобот е потопол од кожата над блиската коска, ова може да биде знак за РА.
Дисфункција – РА може да ги попречи секојдневните активности како што се сечење леб, отворање кутија со житарки или работа на тастатура. Ако се зафатени колената, лицето може да има потешкотии да се качува по скали.
Замор – Речиси сите заболени со РА чувствуваат замор, што е вообичаен симптом на многу автоимуни состојби. Добрата вест е дека заморот се намалува кога болеста ќе се стави под контрола.
Губење на мускулите – Сериозна компликација на РА. Кога истражувачите од Универзитетот во Пенсилванија испитувале КТ скенови, откриле „значителен дефицит во мускулната маса и густината на мускулите“ кај луѓето со РА во споредба со здравите поединци. Доколку забележите губење на мускулната маса или значително намалување на силата, важно е да го известите вашиот лекар. Д-р. Бајкерк вели дека губењето на мускулите може да влијае на пациентите со РА во рок од една година од развивањето на состојбата.
Депресија – И хроничните состојби обично одат рака под рака, а ревматоидниот артритис не е исклучок. Всушност, студиите покажуваат дека депресијата е два до четири пати почеста кај пациентите со РА отколку кај општата популација. Но, за разлика од некои други состојби, депресијата е специфичен ран симптом на РА, а не нешто што се развива поради здравствен проблем.
Иритација на очите или устата – Понекогаш луѓето со ревматоиден артритис развиваат симптоми на друга автоимуна состојба наречена Сјогренов синдром, која ја напаѓа плунковната жлезда. Кај луѓето со РА, тој е познат како секундарен Сјогренов синдром. Покрај класичните симптоми на РА, луѓето со секундарен Сјогренов синдром може да доживеат воспаление на солзните и плунковните жлезди. Ова може да предизвика сувост на устата и очите, велат лекарите. Но, тоа е многу помалку сериозно од примарниот Сјогренов синдром.
Оштетување на нервите, кожата или органите – РА може да предизвика умерено покачена телесна температура, а понекогаш и воспаление на крвните садови (васкулитис) што доведува до оштетување на нервите и кожата на потколеницата (чир). Воспалението на обвивката на белите дробови (плевритис), срцето (перикардитис) може да предизвика болка во градите, отежнато дишење и да ја наруши работата на срцето. РА, исто така, може да предизвика развој на метаболички синдром: висок крвен притисок, висок шеќер во крвта и абнормални нивоа на холестерол – кои го зголемуваат ризикот од мозочен удар, дијабетес и срцеви заболувања.
Висока телесна температура – Стиловата болест е форма на ревматоиден артритис во која високата телесна температура е првиот симптом.
