„30 секунди за да спасиме нечиј живот“ или „СОВЕТУВАЈ – ДЕЛУВАЈ – ПОДДРЖУВАЈ“ тоа е мотото на проектот на Центарот за семејна медицина, Медицински факултет-Скопје, што се реализира во соработка со Меѓународната респираторна група за примарна заштита, и кој почнувајќи од октомври минатата година треба да му каже СТОП на пушењето. Проектот се спроведува во период 2018 – 2019 година и има за цел едукација на семејните лекари, односно тие да се стекнат со знаења и да бидат сигурни да ги советуваат своите пациенти кои се пушачи.
„Преку дводневна обука за совладување на вештината за едукација на пациентите да се откажат од пушењето првично беа обучени 25 семејни лекари, кои потоа своето знаење до крајот на декември го пренесоа на 150 матични семејни лекари. Целната група на проектот е да се обучат 250 матични лекари, но, секако, оваа едукација ќе продолжи и понатаму во склоп на едукативните активности на Центарот за семејна медицина и Здружението на лекари по општа семејна медицина. Во тек на 2018 година очекуваме лекарите кои се обучени, под менторство на едукаторите кај своите пациенти пушачи да го практикуваат многу краткиот совет „СОВЕТУВАЈ – ДЕЛУВАЈ – ПОДДРЖУВАЈ“, вели Беким Исмаили, специјалист по семејна медицина и едукатор во Центарот за семејна медицина.
Со овој проект се опфатени матичните лекари од цела Македонија, кои треба да ги едуцираат и мотивираат своите пациенти пушачи и да им бидат на располагање потковани со знаења и вештини и да им помогнат во процесот на оставање на цигарите, односно како поуспешно да го надминат периодот на апстиненција.
„Групата доктори од семејна и општа медицина мошне ентузијастички се нафати на овој проект. Ние сме, би се рекло првиот контакт, чувари на здравствениот систем, односно оние кои се во директен контакт со пациентите и оние кои можат да им понудат совет како да се откажат од оваа штетна навика. Македонија е рекордер според бројот на пушачи и со 46 проценти е на високото 4 место во светот. За жал, и покрај прекумерните активности и бројните законски мерки поразителен е фактот дека расте бројот на пушачи, и тоа меѓу на популацијата на средна возраст“, вели Исмаили, уште еднаш потенцирајќи дека штетните ефекти од пушењето врз здравјето на луѓето се огромни и многубројни. „Поради зголемениот број на пушачи статистичките податоци велат дека постојано се зголемува бројот на КВЗ И ЦВЗ и тоа од 268/100000 во 1975 на 528/100000 во 2005 година“, додава Исмаили.
Посебно треба да се издвојат неколку групи на пациенти
Трудници – Најчести проблеми кај жени пушачи се заостанат интраутерин раст на плодот, аномалии на плодот (стеснети дишни патишта, оштетена белодробна функција), мала родилна тежина (20-30 %), спонтани абортуси, предвремено породување (14 %), како и неочекувана фетална смрт.
Други ризици – Пушењето е најголем фактор на ризик за појава на хобб и рак на белите дробови. 80 % од пациентите со хобб се пушачи и 90 % од смртните случаи со хобб се последица на долгогодишно пушење. Ризикот од карцином на бели дробови е 20 пати поголем кај пушачите и е во корелација со бројот на испушени цигари и дожината на пушачкиот статус. Забележано е и дека пациенти со пореметување на психичкиот статус многу често се зависници од тутун.
Адолесценти – Пушачите најчесто својата прва цигара ја палат на возраст од 11-15 години. Во тој период адолесцентите сакајќи да се истакнат во друштвото, да ги имитират своите идоли, да ја докажат својата зрелост посегнуват по цигари без да бидат свесни дека ова бргу преминува во зависност од која многу тешко ќе можат да се откажат. За ова во голема мера придонесуваат и родителите пушачи, но и професорите кои би требало да бидат рол модел, а кои со својот пушачки статус ги водат во погрешна насока.
ПРИДОБИВКИ ОД ОСТАВАЊЕ НА ЦИГАРИТЕ:
- За 15 години ризикот за заболување од коронарна артериска болест е ист како и кај непушачите;
- За 10 години се преполовува ризикот за смртност од рак на бели дробови, а, исто така, се намалува ризикот од рак на панкреас и ларинкс;
- За 5 години се преполовува ризикот од карцином на уста, грло, хранопровод и мочен меур;
- За 9 месеци се намалува кашлицата и се подобрува дишењето;
- За 3 месеци се подобрува циркулацијата и белодробната функција;
- За 12 часа нивото на ЦО во крвта се намалува до нормала;
- За 20 минути се намалува срцевата акција и крвниот притисок.
