Витаминот Д е есенцијален микронутриент од групата на витамини растопливи во масти. Често се нарекува и сончев витамин, оти за разлика од останатите витамини, кои во организмот се внесуваат исклучиво со исхрана или додатоци на исхраната, Д витаминот се синтетизира во организмот под влијание на сончевите зраци.
Иако придобивките на овој се популарен витамин, години назад се гледале низ призма на заштита на густината на коските, денес се знае дека станува збор за моќен антиинфективен нутриент кој може да ни помогне во борбата против коронавирусот.
Нискиот статус на витамин Д во зима дозволува вирусни епидемии. Според најновата студија, која ја спровеле седум еминентни стручњаци, витаминот Д може да го намали ризикот од вирусни епидемии и пандемии на неколку начини. Пред се, повисоките концентрации на серумот Д (25 (OH) D) го намалуваат ризикот од многу хронични заболувања, вклучително и карциноми, кардиоваскуларни болести, хронични инфекции на респираторниот тракт, дијабетес и хипертензија. Вториот момент е дека витаминот Д го редуцира ризикот од хронични инфекции на респираторниот тракт преку три механизми: одржување на тесните јазли, уништување на обвиенти вируси и намалување на производството на проинфламаторни цитокини од имуниот систем и така намалувајќи го ризикот од цитокинска бура која доведува до пневмонија.
Од достапните докази, научниците во студијата претпоставуваат дека подигање на нивото на концентрациите на серумот 25 (OH) Д преку земање на додаток на витамин Д може да ја намали инциденцата, сериозноста и ризикот од смрт од грип, пневмонија и актуелната епидемија КОВИД-19.
Се проценува дека над една милијарда луѓе во светот имаат ниска концентрација на витамин Д, поради што со право се зборува за “пандемија“ на хиповитаминоза Д, и се разгледуваат сериозните последици на овој проблем на јавното здравство.
Досегашните студии покажуваат дека дури 40-50% од популацијата во нашиот регион имаат недостаток на витамин Д, а најниски вредности се бележат во зимските месеци, односно во време на доцна есен, зима и рана пролет, додека адекватни вредност во крвта достигнуваме дури во најтоплите месеци, бидејќи витаминот Д се синтетизира за време на изложување на сонце.
На што точно укажува новата студија за витаминот Д и коронавирусот го прашавме д-р сци. Александар Сајковски, кој години наназад укажува на важноста на овој витамин, како кај децата, така и кај возраните.
Докторе, според новата студија, може ли да се поврзе инфекцијата КОВИД-19 и витаминот Д?
- Според студијата на Grant WB, 2020 покажано е дека ако е концентрацијата на 25 hydroxyvitamin D [25(OH)D] кој е инаку метаболит на витаминот Д во телото, и го детектираме лабораториски, е пониска од 20 нг/мл, рапидно расте инциденцата, тежината на болеста и смрт како краен исход од инфлуенца или пневмонија од актелната COVID-19 пандемија. Суплементацијата со витамин Д и покачување на неговата вредност во телото ги намалуваат овие ризици.
Не штити ли витаминот Д од вирусни инфекции?
- Да апсолутно. Последнава деценија се појавија најновите сознанија за имуногените ефекти на витаминот Д за кое ние во минатото и не знаевме. Имено тој може да го модулира одговорот на вродениот и стекнатиот имунолошки систем, покрај неговите веќе познати ефекти во одржувањето на хомеостазата помеѓу коскеното ткиво и калциумот. Дури докажано е дека не само што витаминот Д рецепторите се изложени на површината на имуните клетки, туку и дека сите имунолошки клетки се во состојба да ги синтетизираат метаболитите на витаминот Д.
Која е поврзаноста на вирусните инфекции, грипот и статусот на витаминот Д?
- Клиничките студии кои се правени за инфлуенцата како и за последнава COVID-19 болест покажала дека кај пациенти со ниско ниво на витамин Д во телото настанува многу по бурна цитокинска реакција во телото од делот на имунолошкиот систем кој е нарчен Th2 дел од имунитетот. На тој начин се лачат во значајно повисоко ниво антиинфламаторните Th2 цитокини како што се IL4, IL5, IL10 и настанува таа т.н. цитокинска бура поради која се развиваат најтешките форми на оваа болест. Оваа бура не се јавува кај лица кои имаат нормално ниво на витамин Д во крвта, односно истиот го одржуваат во нормално ниво со суплементирање на истиот.
Како витаминот Д може да помогне во одбрана од коронавирусот?
- Како што и претходно кажав имунмодулаторната функција на витаминот Д е клучна за балансирање на имунолошкиот одговор односно за одржување на имунолошката рамнотежа помеѓу Th1 и Th2 делот од имунитетот. Впрочем докажано е дека преку неговата имуномодулација се штитиме од огромен број на вирусни но и бактериски инфекции
Колку витамин Д ни е потребен за одбрана од инфекција?
- Дозата витамин Д која треба секоја индивидуа да ја прима зависи од актуелното ниво на витамин Д во телото и нивото кое треба да го постигнеме. Односно докажано е дека ни е е потребна концентрација на витамин Д во крвта (односно на 25(OH)D како негов метаболит) од 40-50 ng/ml односно 100-125 nmol/l. Овие вредности ви ги давам за да истиот и си го проверите, а дозата која е потребна да се донесе на тоа ниво зависи од индивидуа до индивидуа и оди од 4000-10000 единици на витамин Д дневно, а кај некои особи и знатно повисоко.
Постојат ли официјални препораки за зголемен внес на додаток на витамин Д во време на пандемија со коронавирус?
- Да постојат, впрочем типичен пример е т.н. Коимбра протоколот. Имено Dr. Cícero Coimbra го има презентирано и активно го применува пртоколот уште од 1991 година со ектремно високи дози на витамин Д во третман на некои болести пред се од автоимун карактер. Тој опфаќа дневна апликација на т.н. мега дози од 40.000 па се до 300.000 единици на витамин Д. Но, секако ова треба да е под супервизија на адекватно едуциран лекар. Таков официјално едуциран во нашата држава има само еден.
