Пишува: Пишува: Доц. д-р Снежана Ивиќ Колевска
Микробилог
Прочитајте го претходниот стручен текст на д-р Ивиќ Колевска тука
Од габите најзначајни се: Кандида албиканс или други видови кандида, Аспергилус фумигатус и други видови аспергилусот (Аспергилус флавус и Аспергилус нигер) и Пнеумоцистис карини и други видови пнеумоцистис.
Повеќето инфекции се предизвикани од Кандида албиканс и Кандида тропикалис, додека Кандида галбрата сè повеќе е причина за фугемија, уроинфекција и пневмонија или други фокусни заболувања. Поради сè почесто земање антибиотици во терапијата долг временски период, значењето на габичните инфекции станува сè позначајно и почесто.
Не така ретко во микробиолошка лабораторија се изолираат габи во материјал земен од устата, јазикот, букалната слузница, грло, спутум, бронхоалвеоларен лават, брис од рана, урина. Кандидите можат да бидат причина и за пневмонии, каде што многу често се придружени со бактериска инфекција. Поради тие причини, секогаш треба покрај бактериски причинители да се размислува и на присуство на кандидата. Многу често за нејзина изолација и докажување во лабораторски услови е потребно повеќе време отколку за бактериите, што е причина зошто понекогаш сме во ситуација поради прецизноста во наодот на земен материјал на пациентите да даваме информација дека резултатот нема да биде готов во определен временски интервал и што е причина за тоа.
Симптоматологијата за пневмонии предизвикани со кандиди не се разликува од симптомите и знаците предизвикани со други респираторни причинители, но е можно да се поинтезивни. Доколку, пак, има кандида во устата, често може да се јават и бели наслаги, пецкање и промена на вкусот во устата. Дијагнозата се поставува микробиолошки, со земање соодветен материјал за микробиолошка анализа и докажување на присуство на кандидата.
Терапијата зависи од местото каде што се наоѓа кандидата и од тежината на клиничката слика. Доколку има кандида во уста, се даваат соодветни антифунгални капки, а ако се работи за потешка симптоматологија и присуство на кандида во спутумот, тогаш се почнува терапија со венска аликација на соодветен антифунгален лек, кој според антимикограм дејствува најдобро на изолираната габа.
Аспергилус габите се многу распространети во природата – растат на паднати лисја, во продавници за жито, ѓубриво, сено и други растителни материи. Спорите на Аспергилус можат да се најдат на земја и во воздух во текот на целата година и со вдишување да стигнат до респираторните органи. Како и да е, болеста не се јавува често, затоа што присуството на габа во белите дробови е скоро секогаш поврзано со намален имунитет на пациентот. Болеста на белите дробови најчесто се манифестира како мицетом (аспергилус топка, аспергилом), а ретко како инвазивна аспергилоза или алергиска бронхопулмонарна аспергилоза. Аспергиломот може да се развие кога спорите ќе влезат во белодробните патишта поради постоење на претходни заболувања, како што се туберкулоза, бронхиектазии, апсцес на белите дробови, пулмонални цисти, емфизем или карцином на шуплина. Кога симптомите опстојуваат, тие најчесто се манифестираат како кашлица со искашлување крв.
Најчесто, во зимските месеци, има епизоди со ненадеен почеток, тресење, треска до 39 Целзиусови степени, со напади на кашлање, понекогаш со минимална хемоптиза и треперење во градите. Карактеристичен е кафеав спутум со (микроскопски) хифи. Дијагнозата се поставува на основа на анамнеза, клиничка слика, микробиолошки наод на габа во спутум или во култура, потоа со радиографија и со хистопатолошки наод.
Што се однесува до терапијата, кога има аспергилус во белодробието, а пациентот повторно има плунка со крв, се препорачува лобектомија т.е. отстранување на дел од белодорбното ткиво кое содржи аспергилус. Терапија со антифунгални лекови се дава венски на почетокот на терапијата, а потоа се преминува на таблети.
Пнеумоцистис карини е предизвикувач на пневмонија. Покрај белите дробови, со оваа габа може да бидат заразени и очите, ушите, кожата, црниот дроб и други органи. Пнеумоцистис карини пневмонија е белодробна инфекција опасна по живот, која може да погоди луѓе со ослабен имунитет, слични на оние заразени со ХИВ-вирусот кој предизвикува АИДС или новородени бебиња кои се со мала телесна тежина, родени пред време. Повеќе од три четвртини од сите луѓе со ХИВ развиваат ваков тип пневмонија доколку не се даде соодветен лек во рана фаза на болеста. Симптомите се сува кашлица, стегање во градите и отежнато дишење. Пациентот со оваа инфекција може да чувствува замор, да има температура и губење на тежина со недели, па дури и со месеци пред да се појават какви било респираторни симптоми. Навремено поставена дијагноза е многу битна во ефикасноста на натамошната антимикробна терапија.
ЗАШТИТА
Пневмониите предизвикани од габи се со исклучително тешка клиничка слика и лош тераписки исход, кој не толку ретко може да биде и фатален по животот на пациентот. За да се заштитиме од сите опасности кои можат да доведат до инфекција на респираторните патишта, потребно е секогаш да размислуваме на превентивните мерки.
Превенцијата е најважна во спречување на настанувањето на респираторните инфекции, а најважни мерки се:
- Редовно и правилно одржување на хигиената на рацете со топла вода и сапун
- Редовно проветрување на просториите
- Избегнување на поголеми собири, посебно за новороденчињата, повозрасните лица, хронично болните и лицата со намален имунитет, особено во период на постоење на епидемии на грип
- Чистење на подовите со влажна крпа и дезинфекциски средства
- Чистење на предмети за општа употреба – мобилни телефони, тастатури, играчки,
- Фрлање на шамивчето за нос во корпа за отпадоци веднаш по првата употреба, без чување во рацете или џебовите
- Правилна и разновидна исхрана со свежо овошје и зеленчук заради витамини
- Пиење доволно количество течности
- Заштита од атмосферските влијанија
- Препорачливо е лицата со хронични или срцеви заболувања, старите лица и луѓето со ослабен имунитет да се вакцинираат од сезонски грип.
